Ποιά είναι τα όργανα των Ηνωμένων Εθνών;

Τα κύρια όργανα των Ηνωμένων Εθνών είναι η Γενική Συνέλευση, το Συμβούλιο Ασφαλείας, το Οικονομικό και Κοινωνικό Συμβούλιο, το Συμβούλιο Επιτροπείας, το Διεθνές Δικαστήριο και η Γραμματεία του ΟΗΕ. Τα έξι κύρια όργανα του ΟΗΕ θεσμοθετήθηκαν βάσει του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, όταν ιδρύθηκε ο Οργανισμός το 1945.

Σύμφωνα με τον Χάρτη, τα Ηνωμένα Έθνη έχουν τέσσερις σκοπούς:

• τη διατήρηση της διεθνούς ειρήνης και ασφάλειας
• την ανάπτυξη φιλικών σχέσεων μεταξύ των χωρών
• τη συνεργασία για την επίλυση διεθνών προβλημάτων και την προώθηση του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων
• την ύπαρξή του ως το κέντρο για τον συντονισμό των δράσεων των εθνών

Συμβούλιο Ασφαλείας

Το Συμβούλιο Ασφαλείας έχει την πρωταρχική ευθύνη, βάσει του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, για τη διατήρηση της διεθνούς ειρήνης και ασφάλειας. Έχει 15 μέλη (5 μόνιμα και 10 μη μόνιμα μέλη). Κάθε μέλος έχει μία ψήφο. Σύμφωνα με τον Χάρτη, όλα τα κράτη μέλη υποχρεούνται να συμμορφώνονται με τις αποφάσεις του Συμβουλίου. Το Συμβούλιο Ασφαλείας έχει προεδρία, η οποία εναλλάσσεται και αλλάζει κάθε μήνα. 

Τα μέλη του ΟΗΕ συμφωνούν να αποδέχονται και να εκτελούν τις αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας. Ενώ τα υπόλοιπα όργανα του ΟΗΕ κάνουν συστάσεις στα κράτη μέλη, μόνο το Συμβούλιο Ασφαλείας έχει την εξουσία να λαμβάνει αποφάσεις, τις οποίες τα κράτη μέλη είναι υποχρεωμένα μετά να εφαρμόσουν σύμφωνα με τον Χάρτη.

Όταν μια καταγγελία σχετικά με μια απειλή για την ειρήνη υποβληθεί στο Συμβούλιο Ασφαλείας, η πρώτη ενέργεια του Συμβουλίου είναι συνήθως να συστήσει στα αντιβαλλόμενα μέρη να προσπαθήσουν να καταλήξουν σε συμφωνία με ειρηνικά μέσα.

Το Συμβούλιο μπορεί επίσης:

• να ορίσει τις αρχές της συμφωνίας
• να αναλάβει την έρευνα και την διαμεσολάβηση σε ορισμένες περιπτώσεις
• να ξεκινήσει μια αποστολή
• να διορίσει ειδικούς απεσταλμένους
• και να ζητήσει από τον Γενικό Γραμματέα να χρησιμοποιήσει τις καλές υπηρεσίες του για την ειρηνική επίλυσης της διαφοράς

Όταν μια διαφορά οδηγήσει σε εχθροπραξίες, η πρωταρχική μέριμνα του Συμβουλίου είναι ο τερματισμός τους το συντομότερο δυνατόν. Σε αυτή την περίπτωση, το Συμβούλιο μπορεί:

• να εκδώσει οδηγίες για την κατάπαυση του πυρός που θα συμβάλλουν στην μη κλιμάκωση της σύρραξης
• να αποστείλει στρατιωτικούς παρατηρητές ή ειρηνευτική δύναμη ώστε να βοηθήσουν στη μείωση των εντάσεων, να χωρίσει τις αντιτιθέμενες δυνάμεις και να επιβάλει την τάξη

Πέρα από αυτά, το Συμβούλιο μπορεί να επιλέξει μέτρα επιβολής, όπως:

• οικονομικές κυρώσεις, εμπάργκο όπλων, χρηματικές ποινές , περιορισμούς και ταξιδιωτικές απαγορεύσεις
• διακοπή διπλωματικών σχέσεων
• αποκλεισμός
• ή ακόμη συλλογική στρατιωτική δράση

Κύριο μέλημα του Συμβουλίου είναι να επικεντρώσει τη δράση κατά των υπευθύνων για τις πολιτικές ή πρακτικές που καταδικάζονται από τη διεθνή κοινότητα, ελαχιστοποιώντας ταυτόχρονα τις επιπτώσεις των μέτρων στα υπόλοιπα τμήματα του πληθυσμού και της οικονομίας.

Το Συμβούλιο Ασφαλείας συνεδρίασε για πρώτη φορά στις 17 Ιανουαρίου 1946 στο κέντρο συνεδριάσεων στο Ουέστμινστερ, στο Λονδίνο. Έκτοτε, η μόνιμη έδρα του Συμβουλίου βρίσκεται στη Νέα Υόρκη, ενώ συνεδριάσεις του έχουν γίνει στην Αντίς Αμπέμπα το 1972, στην πόλη του Παναμά και στη Γενεύη το 1990.

Ένας εκπρόσωπος κάθε μέλους του Συμβουλίου Ασφαλείας πρέπει να είναι παρών ανά πάσα στιγμή στην έδρα των Ηνωμένων Εθνών για να έχει τη δυνατότητα το Συμβούλιο να συνεδριάζει, όποτε και αν προκύψει ανάγκη.

Γενική Συνέλευση

Η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών είναι το κύριο όργανο χάραξης πολιτικής του Οργανισμού. Αποτελείται από όλα τα κράτη μέλη όπου οι εκπρόσωποι δύνανται να συζητήσουν διεθνή θέματα που καλύπτονται από τον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών. Κάθε κράτος μέλος του ΟΗΕ έχει ίση ψήφο.

Η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ λαμβάνει επίσης σημαντικές αποφάσεις για τα Ηνωμένα Έθνη, μεταξύ των οποίων:

• τον διορισμό του Γενικού Γραμματέα κατόπιν σύστασης του Συμβουλίου Ασφαλείας
• την εκλογή των μη μόνιμων μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας
• την έγκριση του προϋπολογισμού του ΟΗΕ

Συνεδριάζει σε τακτικές συνόδους από τον Σεπτέμβριο έως τον Δεκέμβριο κάθε έτους, και στη συνέχεια ανάλογα με τις ανάγκες. Συζητά συγκεκριμένα θέματα βάσει της ημερήσιας διάταξης, τα οποία οδηγούν στην έκδοση ψηφισμάτων.

Οικονομικό και Κοινωνικό Συμβούλιο

Το Οικονομικό και Κοινωνικό Συμβούλιο είναι το κύριο όργανο συντονισμού, αναθεώρησης της πολιτικής, διαλόγου και συστάσεων για οικονομικά, κοινωνικά και περιβαλλοντικά θέματα, καθώς και για την εφαρμογή των διεθνώς συμφωνημένων αναπτυξιακών στόχων.

Χρησιμεύει ως ο κεντρικός μηχανισμός για τις δραστηριότητες του συστήματος των Ηνωμένων Εθνών και των εξειδικευμένων οργανισμών του στον οικονομικό, κοινωνικό και περιβαλλοντικό τομέα, εποπτεύοντας τα επικουρικά όργανα και τα όργανα εμπειρογνωμόνων.

Έχει 54 μέλη, τα οποία εκλέγονται από τη Γενική Συνέλευση για επικαλυπτόμενες τριετείς θητείες. Αποτελεί την κεντρική πλατφόρμα των Ηνωμένων Εθνών για προβληματισμό, συζήτηση και καινοτόμο σκέψη σχετικά με τη βιώσιμη ανάπτυξη.

Συμβούλιο Επιτροπείας

Το Συμβούλιο Επιτροπείας συστάθηκε το 1945 από τον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών για να παρέχει διεθνή εποπτεία σε 11 εδάφη εμπιστοσύνης που είχαν τεθεί υπό τη διοίκηση επτά κρατών μελών και να διασφαλίζει ότι είχαν ληφθεί επαρκή μέτρα για την προετοιμασία των εδαφών για αυτοδιοίκηση και ανεξαρτησία. Μέχρι το 1994, όλα τα καταπιστευματικά εδάφη είχαν αποκτήσει αυτοδιοίκηση ή ανεξαρτησία. Το Συμβούλιο Επιτροπείας ανέστειλε τη λειτουργία του την 1η Νοεμβρίου 1994.

Με ψήφισμα που εγκρίθηκε στις 25 Μαΐου 1994, το Συμβούλιο τροποποίησε τον εσωτερικό κανονισμό του για να καταργήσει την υποχρέωση να συνεδριάζει ετησίως και συμφώνησε να συνεδριάζει ανάλογα με την περίπτωση – με απόφασή του ή με απόφαση του προέδρου του ή κατόπιν αιτήματος της πλειοψηφίας των μελών του ή της Γενικής Συνέλευσης ή του Συμβουλίου Ασφαλείας.

Σύμφωνα με τον Χάρτη, το Συμβούλιο Επιτροπείας εξουσιοδοτείται να εξετάζει και να συζητά τις εκθέσεις της Διαχειριστικής Αρχής σχετικά με την πολιτική, οικονομική, κοινωνική και εκπαιδευτική πρόοδο των λαών των Εμπιστευτικών Εδαφών και, σε συνεννόηση με τη Διαχειριστική Αρχή, να εξετάζει αιτήματα και να αναλαμβάνει περιοδικές και άλλες ειδικές αποστολές στα Εμπιστευτικά Εδάφη.

Διεθνές Δικαστήριο

Το Διεθνές Δικαστήριο είναι το κύριο δικαστικό όργανο των Ηνωμένων Εθνών. Η έδρα του βρίσκεται στο Παλάτι της Ειρήνης στη Χάγη της Ολλανδίας. Είναι το μόνο από τα έξι κύρια όργανα των Ηνωμένων Εθνών που δεν εδρεύει στη Νέα Υόρκη των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής. Ο ρόλος του Δικαστηρίου είναι να επιλύει, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, τις νομικές διαφορές που του υποβάλλονται από τα κράτη και να γνωμοδοτεί επί νομικών ζητημάτων που παραπέμπονται σε αυτό από εξουσιοδοτημένα όργανα και εξειδικευμένους οργανισμούς των Ηνωμένων Εθνών.

Γραμματεία

Η Γραμματεία περιλαμβάνει τον Γενικό Γραμματέα και δεκάδες χιλιάδες μέλη του διεθνούς προσωπικού του ΟΗΕ που εκτελούν το καθημερινό έργο του ΟΗΕ, όπως τους έχει ανατεθεί από τη Γενική Συνέλευση και τα άλλα κύρια όργανα του Οργανισμού.

Ο Γενικός Γραμματέας είναι ο επικεφαλής διοικητικός αξιωματούχος του Οργανισμού, ο οποίος διορίζεται από τη Γενική Συνέλευση μετά από σύσταση του Συμβουλίου Ασφαλείας για πενταετή θητεία, η οποία μπορεί να ανανεωθεί. Ο Γενικός Γραμματέας είναι επίσης σύμβολο των ιδανικών του Οργανισμού και συνήγορος όλων των λαών του κόσμου, ιδίως των φτωχών και ευάλωτων.

Τα μέλη του προσωπικού του ΟΗΕ προσλαμβάνονται σε διεθνές και τοπικό επίπεδο και εργάζονται σε χώρους υπηρεσίας και σε ειρηνευτικές αποστολές σε όλο τον κόσμο.