Το άρθρο αυτό πρωτοδημοσιεύτηκε στον Guardian στις 2 Απριλίου 2020.
Μόνο αν ενώσει τις δυνάμεις του θα καταφέρει ο κόσμος να αντιμετωπίσει την επιδημία του Covid-19 και τις καταστροφικές συνέπειες της. Κατά την έκτακτη τηλεδιάσκεψη τους οι ηγέτες των χωρών G20 έκαναν βήματα προς τη σωστή κατεύθυνση. Βρισκόμαστε όμως ακόμη πολύ μακριά από την επίτευξη μιας συντονισμένης, διαρθρωμένης παγκόσμιας αντιμετώπισης της κρίσης ανάλογης του πρωτοφανούς μεγέθους της.
Ενώ απέχουμε πολύ από την οριζοντίωση της καμπύλης της μόλυνσης, η αντιμετώπισή της καθυστερεί ακόμη αρκετά. Μέσα σε 67 ημέρες αρχικά μολύνθηκαν 100.000 άνθρωποι και περισσότεροι θα μολύνονται καθημερινά. Αν δε ληφθούν συντονισμένα και θαρραλέα μέτρα, ο αριθμός νέων περιστατικών θα αυξηθεί με βεβαιότητα σε εκατομμύρια, ωθώντας τα συστήματα υγείας στα όρια τους, τις οικονομίες σε κατακόρυφη πτώση και τους ανθρώπους στην απόγνωση, με τους φτωχότερους να πλήττονται πιο σκληρά.
Πρέπει να προετοιμαστούμε για τα χειρότερα και να κάνουμε τα πάντα για να τα αποφύγουμε. Κάνω έκκληση για ανάληψη δράσης τριών σημείων, βασιζόμενης στην επιστήμη, την αλληλεγγύη και τις έξυπνες πολιτικές, προκειμένου να τα καταφέρουμε.
Πρώτον, αναστολή της μετάδοσης του κορωναϊού
Η αναστολή της μετάδοσης απαιτεί επιθετική και έγκαιρη διάγνωση και ιχνηλάτηση της μόλυνσης, ακόμη την επιβολή περιορισμού σε απομόνωση, θεραπεία και μέτρα για την προστασία των φορέων που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή αντιμετώπισης του ιού, σε συνδυασμό με τη λήψη μέτρων για τον περιορισμό των μετακινήσεων και των επαφών. Τέτοιου είδους βήματα, παρά την αναταραχή που προκαλούν, πρέπει να διατηρηθούν μέχρι την εμφάνιση θεραπειών και εμβολίου.
Είναι ζωτικής σημασίαςη η έντονη και συνεργατική προσπάθεια να καθοδηγείται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, ο οποίος είναι μέλος της οικογένειας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών. Δρώντας μεμονωμένα, όπως οφείλουν να κάνουν για τον πληθυσμό τους, οι χώρες δε θα επιτύχουν αποτελέσματα για όλους.
Δεύτερον, αντιμετώπιση των καταστροφικών κοινωνικών και οικονομικών διαστάσεων της κρίσης.
Ο ιός εξαπλώνεται σαν πυρκαγιά, και πιθανώς να μετακινηθεί ραγδαία προς τον νότο του πλανήτη, όπου τα συστήματα υγείας αντιμετωπίζουν ελλείψεις, οι άνθρωποι είναι πιο ευάλωτοι, και εκατομμύρια ζουν σε πυκνοκατοικημένες παραγκουπόλεις ή υπερπλήθεις οικισμούς για πρόσφυγες και εσωτερικά εκτοπισθέντες. Αν πυροδοτηθεί από τις εν λόγω συνθήκες, ο ιός θα μπορούσε να συνθλίψει τον αναπτυσσόμενο κόσμο και στη συνέχεια να επανεμφανιστεί εκεί όπου ανεστάλη νωρίτερα. Στον διασυνδεδεμένο κόσμο στον οποίο ζούμε, είμαστε τόσο δυνατοί όσο δυνατά είναι τα ασθενέστερα συστήματα υγείας μας.
Είναι σαφές ότι πρέπει να πολεμήσουμε τον ιό για το σύνολο της ανθρωπότητας, εστιάζοντας στον άνθρωπο, και κυρίως εκείνους που πλήττονται περισσότερο: τις γυναίκες, του μεγαλύτερους σε ηλικία, τους νέους, τους χαμηλόμισθους εργαζομένους, τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, τον άτυπο τομέα και τις ευάλωτες ομάδες.
Τα Ηνωμένα Έθνη μόλις εξέδωσαν εκθέσεις όπου καταγράφονται οι τρόποι με τους οποίους η μόλυνση από τον ιό έχει ήδη μολύνει την οικονομία, και όπου καθορίζεται η απαιτούμενη χρηματοδότηση για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο έχει ανακοινώσει ότι έχουμε εισέλθει σε ύφεση ανάλογη ή χειρότερη από εκείνη του 2009.
Χρειαζόμαστε μια συνολική πολυμερή απάντηση στην κρίση η οποία να ανέρχεται σε διψήφιο ποσοστό του παγκόσμιου ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος.
Οι αναπτυσσόμενες χώρες μπορούν να το επιτύχουν αυτό μεμονωμένα, και μερικές πράγματι το κάνουν ήδη. Πρέπει, όμως να αυξήσουμε μαζικά τους διαθέσιμους πόρους για τον αναπτυσσόμενο κόσμο, επεκτείνοντας την ικανότητα του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, κυρίως μέσω της έκδοσης ειδικών τραβηκτικών δικαιωμάτων, καθώς και των άλλων διεθνών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, ώστε να μπορέσουν να χορηγήσουν γρήγορα πόρους στις χώρες που τους έχουν ανάγκη. Γνωρίζω πως αυτό είναι δύσκολο, δεδομένου ότι τα κράτη βρίσκονται αντιμέτωπα με την αύξηση των εγχώριων δαπανών τους με πρωτοφανή ποσά. Οι δαπάνες, όμως, αυτές θα είναι άσκοπες, εάν δεν ελέγξουμε τον ιό.
Επιπλέον, οι συντονισμένες συμφωνίες ανταλλαγής μεταξύ των κεντρικών τραπεζών μπορούν να επιφέρουν ρευστότητα στις αναδυόμενες οικονομίες. Η ελάφρυνση του χρέους πρέπει επίσης να αποτελέσει προτεραιότητα, συμπεριλαμβανομένης της απαλλαγής από την καταβολή τόκων για το 2020.
Τρίτον, ανακάμπτουμε καλύτεροι
Δε μπορούμε απλώς να επιστρέψουμε στο σημείο όπου βρισκόμασταν πριν την έκρηξη του Covid-19, εκεί όπου οι κοινωνίες βρίσκονταν ασκόπως ευάλωτες σε κρίσεις. Η πανδημία μας υπενθύμισε, με τον πιο σκληρό τρόπο, το τίμημα που πληρώνουμε για τις αδυναμίες των συστημάτων υγείας, της κοινωνικής προστασίας και των δημόσιων υπηρεσιών. Η πανδημία πρόβαλε και όξυνε τις ανισότητες, ιδιαίτερα την ανισότητα μεταξύ των φύλων, αποκαλύπτοντας τον τρόπο με τον οποίο η τυπική οικονομία έχει στηριχθεί πάνω στο αόρατο και άμισθο εργατικό δυναμικό του τομέα της περίθαλψης. Επισήμανε τις διαρκείς προκλήσεις στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένων του στίγματος και της βίας κατά των γυναικών.
Τώρα είναι η ώρα να διπλασιάσουμε τις προσπάθειες μας για να οικοδομήσουμε περισσότερο βιώσιμες οικονομίες και κοινωνίες χωρίς αποκλεισμούς οι οποίες θα είναι πιο ανθεκτικές απέναντι στις πανδημίες, στην κλιματική αλλαγή αλλά και σε άλλες παγκόσμιες προκλήσεις. Η ανάκαμψη πρέπει να οδηγήσει σε μια διαφορετική οικονομία. Οδικός μας χάρτης παραμένει η Ατζέντα 2030 και οι Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης.
Το σύστημα των Ηνωμένων Εθνών έχει κινητοποιηθεί πλήρως, στηρίζοντας την ανταπόκριση των χωρών στην κρίση, διαθέτοντας τις αλυσίδες ανεφοδιασμού του στον πλανήτη, υπερασπιζόμενο την παγκόσμια εκεχειρία.
Ο τερματισμός της πανδημίας παντού στον κόσμο αποτελεί ηθική επιταγή και ζήτημα ορθής αντίληψης του προσωπικού συμφέροντος. Σε αυτήν τους ασυνήθιστούς καιρούς, δε μπορούμε να καταφύγουμε στα συνήθη εργαλεία. Οι έκτακτες εποχές απαιτούν έκτακτα μέτρα. Αντιμετωπίζουμε μία γιγαντιαία δοκιμασία που απαιτεί την ανάληψη αποφασιστικής, συντονισμένης και καινοτόμας δράσης από όλους, για όλους.
Ο Αντόνιο Γκουτέρες είναι Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών.