Το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης δήλωσε την Παρασκευή ότι η συνεχιζόμενη παρουσία του Ισραήλ στα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη είναι “παράνομη” και ότι “όλα τα κράτη έχουν την υποχρέωση να μην αναγνωρίζουν” την επί δεκαετίες κατοχή.
Το Δικαστήριο απάντησε σε ένα αίτημα της Γενικής Συνέλευσης για γνωμοδότηση σχετικά με τις νομικές συνέπειες που απορρέουν από τις πολιτικές και τις ενέργειες του Ισραήλ στα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη, συμπεριλαμβανομένης της Ανατολικής Ιερουσαλήμ.
Η συμβουλευτική γνωμοδότηση του Διεθνούς Δικαστηρίου είναι μια νομική γνωμοδότηση που παρέχεται από το Δικαστήριο για ζητήματα διεθνούς δικαίου.
Σε αντίθεση με τις αποφάσεις σε επίδικες υποθέσεις μεταξύ κρατών, οι συμβουλευτικές γνωμοδοτήσεις δεν είναι δεσμευτικές και ζητώνται από όργανα των Ηνωμένων Εθνών, όπως η Γενική Συνέλευση ή το Συμβούλιο Ασφαλείας.
Αν και δεν είναι νομικά δεσμευτικές, οι συμβουλευτικές γνωμοδοτήσεις μπορούν να διαμορφώσουν διεθνείς πολιτικές, να αυξήσουν την ηθική πίεση και τα μονομερή μέτρα που υιοθετούνται από μεμονωμένα κράτη, όπως οι κυρώσεις.
Οι υποχρεώσεις του Ισραήλ
Στη συμβουλευτική του γνωμοδότηση, το Διεθνές Δικαστήριο συμπέρανε ότι η συνεχιζόμενη παρουσία του Ισραήλ στα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη είναι παράνομη και ότι το Ισραήλ υποχρεούται να τερματίσει την παράνομη παρουσία του “το συντομότερο δυνατό”.
Το Ισραήλ επιπλέον “υποχρεούται να σταματήσει αμέσως όλες τις νέες εποικιστικές δραστηριότητες και να εκκενώσει όλους τους εποίκους από το κατεχόμενο παλαιστινιακό έδαφος” συνεχίζει η γνωμοδότηση, όπως επίσης και “να αποκαταστήσει τη ζημία που προκλήθηκε σε όλα τα εμπλεκόμενα φυσικά ή νομικά πρόσωπα”.
Οι υποχρεώσεις των κρατών
Αναφέρεται επίσης ότι “όλα τα κράτη υποχρεούνται να μην αναγνωρίσουν ως νόμιμη την κατάσταση που προκύπτει από την παράνομη παρουσία” του Ισραήλ.
Τα κράτη ακόμη υποχρεούνται “να μην παρέχουν βοήθεια ή συνδρομή στη διατήρηση της κατάστασης που δημιουργείται από τη συνεχιζόμενη παρουσία του κράτους του Ισραήλ στα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη”.
Οι υποχρεώσεις των διεθνών οργανισμών
Σχετικά με τους διεθνείς οργανισμούς, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Εθνών, το Δικαστήριο σημείωσε την “υποχρέωση να μην αναγνωρίσουν ως νόμιμη την κατάσταση που προκύπτει από την παράνομη παρουσία” του Ισραήλ.
Το Διεθνές Δικαστήριο επίσης τόνισε ότι τα Ηνωμένα Έθνη, ιδίως η Γενική Συνέλευση και το Συμβούλιο Ασφαλείας, “πρέπει να εξετάσουν τις ακριβείς λεπτομέρειες και τις περαιτέρω ενέργειες που απαιτούνται για να τερματιστεί η παράνομη παρουσία του κράτους του Ισραήλ στα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη το συντομότερο δυνατόν”.
Κάλεσμα για δέσμευση
Έπειτα από την έκδοση της γνωμοδότησης, ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών Αντόνιο Γκουτέρες επανέλαβε την έκκλησή του προς τα μέρη να επανέλθουν στην “μακρόχρονη πολιτική πορεία” για τον τερματισμό της κατοχής και την επίλυση της σύγκρουσης με βάση το διεθνές δίκαιο, τα σχετικά ψηφίσματα του ΟΗΕ και τις διμερείς συμφωνίες.
“Το μόνο βιώσιμο μονοπάτι είναι το όραμα δύο κρατών – του Ισραήλ και ενός πλήρως ανεξάρτητου, δημοκρατικού, συνεχούς, βιώσιμου και κυρίαρχου Παλαιστινιακού κράτους – που θα ζουν δίπλα-δίπλα με ειρήνη και ασφάλεια εντός ασφαλών και αναγνωρισμένων συνόρων, με βάση τις γραμμές πριν το 1967, με την Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα και των δύο κρατών,” ανέφερε ο εκπρόσωπος σε δήλωσή του.
Η δήλωση επίσης σημείωσε ότι ο επικεφαλής των Ηνωμένων Εθνών θα διαβιβάσει αμέσως τη συμβουλευτική γνωμοδότηση στη Γενική Συνέλευση, η οποία ζήτησε τη συμβουλή του Δικαστηρίου.
“Εναπόκειται στη Γενική Συνέλευση να αποφασίσει πως θα προχωρήσει στο συγκεκριμένο ζήτημα,” συνεχίζει η ανακοίνωση.
Η απάντηση του Ισραήλ
Σύμφωνα με δημοσιεύματα των μέσων ενημέρωσης, το Υπουργείο Εξωτερικών του Ισραήλ απέρριψε τη γνωμοδότηση του Διεθνούς Δικαστηρίου ως “θεμελιωδώς λανθασμένη” και “κατάφωρα μονόπλευρη”.
Επανέλαβε επίσης τη θέση του ότι μια πολιτική διευθέτηση στην περιοχή μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσω “άμεσων διαπραγματεύσεων”.
Το αίτημα της Γενικής Συνέλευσης
Η Γενική Συνέλευση υιοθέτησε ψήφισμα τον Δεκέμβριο 2022, όπου μεταξύ άλλων, ζητούσε από το Διεθνές Δικαστήριο να παράσχει τη γνώμη του βάσει του άρθρου 96 του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών και του άρθρου 65 του Καταστατικού του Δικαστηρίου.
Η γνωμοδότηση εκθέτει τις νομικές συνέπειες της “συνεχιζόμενη παραβίασης” του δικαιώματος του Παλαιστινιακού λαού στην αυτοδιάθεση από το Ισραήλ, από την παρατεταμένη κατοχή, τον εποικισμό και την προσάρτηση των εδαφών που κατέχονται από το 1967, καθώς και τα μέτρα διακρίσεων, συμπεριλαμβανομένων όσων επηρεάζουν τη δημογραφική σύνθεση και το καθεστώς της Ιερουσαλήμ.
Επιδίωξε επίσης να κατανοήσει πως αυτές οι πολιτικές και οι ενέργειες του Ισραήλ επηρεάζουν το νομικό καθεστώς της κατοχής και τις νομικές συνέπειές της.