Een “onziene overeenkomst” over de hervatting van de Oekraïense graanexport via de Zwarte Zee in de aanhoudende oorlog is “een baken van hoop” in een wereld die daar wanhopig behoefte aan heeft, zei VN-Secretaris-Generaal António Guterres vrijdag tijdens de ondertekeningsceremonie in Istanboel (Turkije).
Het VN-plan, dat ook de weg vrijmaakt voor Russisch voedsel en kunstmest om de wereldmarkten te bereiken, moet de wereldwijd snel stijgende voedselprijzen stabiliseren en hongersnood, die miljoenen mensen kan treffen, voorkomen.
De Russische en Oekraïense ministers ondertekenden het Zwarte-Zee Graaninitiatief, tegenover elkaar, elk aan een andere kant van de tafel, terwijl de VN-Secretaris-Generaal en de Turkse president Recep Tayyip Erdoğan in het midden zaten.
Hoop en opluchting
“Vandaag staat er een baken op de Zwarte Zee”, zei de VN-chef voorafgaand aan de ondertekening. “Een baken van hoop – een baken van mogelijkheden – een baken van opluchting – in een wereld die daar meer dan ooit behoefte aan heeft.
Guterres bedankte president Erdoğan en zijn regering om de gesprekken mogelijk te maken die tot de overeenkomst hebben geleid.
Hij prees de Russische en Oekraïense vertegenwoordigers dat ze hun meningsverschillen opzijzetten in het algemeen belang van de mensheid.
“De vraag was niet wat goed is voor de ene of de andere partij,” zei hij. “De nadruk lag op wat het belangrijkst is voor de mensen in onze wereld. En laat er geen twijfel over bestaan – dit is een overeenkomst voor de wereld.”
Oekraïne is een van de grootste exporteurs van graan ter wereld en levert volgens de Voedsel- en Landbouworganisatie van de VN (FAO) jaarlijks meer dan 45 miljoen ton aan de wereldmarkt.
De Russische invasie, die op 24 februari begon, leidde tot recordprijzen voor voedsel en brandstof, en tot toeleveringsproblemen. Bergen graan zitten vast in silo’s.
De overeenkomst moet niet alleen de wereldvoedselprijzen stabiliseren, maar ook “opluchting brengen voor de ontwikkelingslanden op de rand van het faillissement en voor de meest kwetsbaren die hongersnood in de ogen kijken”, zei Guterres.
“Sinds het begin van de oorlog heb ik benadrukt dat er geen oplossing is voor de wereldwijde voedselcrisis zonder de volledige internationale toegang tot de voedselproducten van Oekraïne en de Russische voedsel- en meststoffen te garanderen.”
Een lange weg
Het initiatief maakt de uitvoer van aanzienlijke hoeveelheden commerciële levensmiddelen mogelijk vanuit drie belangrijke Oekraïense havens aan de Zwarte Zee – Odessa, Tsjernomorsk en Yuzhny.
De Secretaris-Generaal kondigde ook de oprichting aan van een gezamenlijk coördinatiecentrum in Istanboel om toezicht te houden op de uitvoering van het akkoord. Er zullen vertegenwoordigers van Oekraïne, Rusland en Turkije werken.
Inspectieteams zullen toezicht houden op het lossen van het graan in de drie havens. Oekraïense loodsboten zullen de schepen door de Zwarte Zee loodsen, die onder mijnen ligt, waarna zij door de Bosporus kunnen varen langs een overeengekomen corridor.
Schepen die de havens binnenvaren zullen ook worden geïnspecteerd.
Guterres erkende dat het een “lange weg” was en dat er wekenlang dag en nacht is onderhandeld in de aanloop naar de historische overeenkomst.
In april had de Secretaris-Generaal een ontmoeting met de Russische president Vladimir Poetin en met de Oekraïense president Volodymyr Zelenski om een plan voor te stellen. De VN heeft sindsdien “elke dag gewerkt”, zei hij.
Parallel aan de besprekingen werden twee VN-taskforces opgericht. Een taskforce moet het Oekraïens graantransport via de Zwarte Zee in goede banen leiden en staat onder leiding van Martin Griffiths, hoofd humanitaire zaken van de VN. De tweede taskforce moet de toegang van Russisch voedsel en meststoffen mogelijk maken en wordt geleid door Rebecca Grynspan, Secretaris-Generaal van het VN-orgaan voor handel en ontwikkeling, UNCTAD.
Baken voor vrede
Guterres beloofde dat de VN zich volledig zal inzetten voor de overeenkomst en riep alle partijen op hetzelfde te doen.
“Dit is een ongekende overeenkomst tussen twee partijen die in een bloedig conflict verwikkeld zijn. Maar dat conflict duurt voort,” en hij wees erop dat elke dag mensen sterven terwijl de gevechten voortwoeden.
“Het baken van hoop aan de Zwarte Zee schijnt vandaag helder, dankzij de collectieve inspanningen van zovelen. Laat dat baken in deze moeilijke en turbulente tijden voor de regio en onze wereld de weg wijzen naar verlichting van het menselijk lijden en de garantie van vrede”.
Nieuwsbericht oorspronkelijk verschenen op de website van UN News.
Lees meer:
