“Het tijdperk van de opwarming van de aarde is voorbij, het tijdperk van het kookpunt van de aarde komt eraan”, zei VN-baas António Guterres op 27 juli. En niet zonder reden: in juli en augustus 2023 sneuvelden veel klimaatrecords.
Die extremen vallen op als ‘het nieuwe normaal’, volgens de Wereld Meteorologische Organisatie (WMO) van de Verenigde Naties, die als belangrijkste oorzaak de “door de mens veroorzaakte klimaatverandering als gevolg van de uitstoot van broeikasgassen” aangeeft.
1. Juli 2023, de warmste maand op aarde sinds het “begin van de mensheid”
De WMO en het Europese Copernicus registreerden een gemiddelde temperatuur van 16,95°C in juli. Dat is het hoogste niveau ‘sinds het begin van de mensheid’, zoals de VN-Secretaris-Generaal zei. De extreme hitte die miljoenen mensen in juli hebben ervaren, is slechts “de harde realiteit van de klimaatverandering en een voorproefje van de toekomst”, waarschuwde Petteri Taalas, Secretaris-generaal van de WMO.
2. Griekenland: hittegolf van 17 dagen in juli
Griekenland werd eind juli ruim twee weken lang getroffen door een uitzonderlijk lange hittegolf volgens het Instituut voor onderzoek over milieu en duurzame ontwikkeling in Athene (IERSD). Met temperaturen boven de 45°C namen bosbranden toe. Dat leidde tot de grootste evacuatieoperatie door het klimaat ooit in Griekenland: 30.000 mensen op het eiland Rhodos, vanaf 22 juli, en daarna op de eilanden Evia en Korfoe in Augustus.
Hittegolven in Europa vormen een probleem voor de volksgezondheid. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) veroorzaakten ze in 2022 meer dan 60.000 sterfgevallen in de Europese regio van WHO. Een niveau dat in 2050 zou kunnen stijgen tot 120.000 sterfgevallen per jaar in diezelfde regio.
3. Hittegolf van 31 dagen in Phoenix, VS
Een maand lang meer dan 43,3°C… Dat is wat 1,6 miljoen inwoners van Phoenix, de hoofdstad van Arizona, moesten doorstaan in juli. Het asfalt van de wegen warmde op tot 66°C en de lichaamstemperatuur van wie zich buiten waagde, steeg tot 41°C, met ziekenhuisopnames tot gevolg.
4. Oceanen: 20,96°C op 4 augustus, wereldrecord van oppervlaktetemperatuur
Al in juni kondigde het Europese observatorium Copernicus abnormale hitte aan boven de Noord-Atlantische Oceaan, en de noordoostelijke Atlantische Oceaan in het bijzonder.
“De temperatuur van de oceanen is hoger dan ooit”, bevestigt het Milieuprogramma van de Verenigde Naties (UNEP). In Florida bereikte het water in juli een temperatuur van 38°C en in de Middellandse Zee een recordhoogte van 28,7°C.
5. Hevige regen in Peking
Op 7 augustus viel in Peking 744,8 millimeter (74,48 cm) regen, het hoogste niveau sinds het begin van de metingen in… 1883. De overstromingen eisten volgens de Chinese autoriteiten 33 levens, onder hen vijf reddingswerkers, en 18 personen zijn als vermist opgegeven. Ruim 59.000 huizen stortten in en nog eens 150.000 raakten beschadigd.
Azië, het grootste continent ter wereld, warmt sneller op dan het internationale gemiddelde – bijna twee keer snel in de periode 1991-2022 als tussen 1961 en 1990, volgens het WMO-rapport over het klimaat in Azië in 2022.
6. De kaap van 50°C voor het eerst overschreden in Marokko
Het weerstation van Agadir registreerde op 11 augustus een temperatuur van 50,4°C. Dat record staat niet op zichzelf: Turkije zag op 15 augustus de temperatuur stijgen tot 49,5°C, en het kwik steeg op 16 juli in de provincie Xinjiang naar 52,2°C, een nieuw record in China.
7. Hawaï: de stad Lahaina van de kaart geveegd
Bij een bosbrand op 10 augustus kwamen meer dan 110 mensen om het leven op de Amerikaanse archipel Hawaï. De stad Lahaina met 13.000 inwoners, werd bijna met de grond gelijkgemaakt. Ook hier liggen klimatologische omstandigheden aan de basis van de ramp. De droogte versnelde de brand en de orkaan Dora, die niet aan land kwam in Hawaï, versterkte de wind.
8. Canada: recordgebied afgebrand
Niet minder dan 5.738 branden, waarvan er op 17 augustus nog steeds 600 niet onder controle waren, verwoestten sinds het begin van het jaar al 13,7 miljoen hectare grondgebied. Dat is een gebied van grofweg de oppervlakte van Griekenland en bijna twee keer zo groot als die van het vorige record, in 1989. Zelfs de noordelijke regio’s van het land, dicht bij de poolcirkel, werden getroffen: op 16 augustus werd een evacuatiebevel gegeven aan de 20.000 inwoners van Yellowknife, de hoofdstad van de Northwest Territories.
De branden voeden de vicieuze cirkel van de opwarming van de aarde: enorme hoeveelheden koolstof komen vrij in de atmosfeer, terwijl de vegetatie die de koolstofuitstoot kan absorberen, wordt verwoest.
9. “Vriespunt” op recordhoogte van 5298 meter in Zwitserland
De hoogte waarop vorst optreedt werd op 21 augustus door Météo Suisse geregistreerd op een recordhoogte van 5.298 meter, 115 meter hoger dan in 2022. Ter vergelijking, dat is veel hoger dan de top van Europa, de Mont Blanc, met een hoogte van 4808 meter.
“Een bijkomende klap voor de gletsjers, die dit jaar al veel te lijden hebben gehad”, zei Matthias Huss, hoofd van het Zwitserlands gletsjermonitoringnetwerk en lid van de Global Cryosphere Watch bij de WMO.
10. 41,8°C midden in de winter in Brazilië
Het noordelijk halfrond is niet het enige dat door de hitte wordt getroffen: Brazilië kende in augustus een recordtemperatuur van 41,8°C in Cuiabá, in het westen van het land, midden in de winter. De hittegolf trof een groot deel van het land en dwong duizenden inwoners van Rio verfrissing op het strand op te zoeken.
Het land kende ook zijn warmste juli, met een gemiddelde van 23°C. De waarschijnlijke oorzaak volgens klimatologen: klimaatverandering en het fenomeen El Niño, dat wordt gekenmerkt door abnormaal hoge watertemperaturen in het oostelijke deel van de Stille Oceaan.
Al die records vormen voer voor discussie in de aanloop naar de VN-Klimaatconferentie (COP 28, 30 november tot 12 december 2023) waar de nodige maatregelen en mogelijke oplossingen besproken worden.
Nuttige links