De apenpokkenepidemie werd op 23 juli 2022 uitgeroepen tot een medische noodsituatie van internationaal belang door de Directeur-Generaal van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) Tedros Adhanom Ghebreyesus.
Op 19 september 2022 waren er wereldwijd meer dan 60.000 besmettingen en 23 sterfgevallen gemeld aan WHO.
Die “noodsituatie voor de volksgezondheid” is voor WHO een “buitengewone gebeurtenis” waarvan de verspreiding een “risico voor de volksgezondheid in andere landen” vormt en waarvoor “gecoördineerde internationale actie” nodig kan zijn.
WHO heeft ook een reeks aanbevelingen aan landen gedaan om de epidemie in te dammen.
Situatie in Europa
WHO meldt dat besmettingen plaatsvinden in veel landen die niet eerder gevallen van apenpokken hadden gemeld.
Met meer dan 23.000 besmettingen, beoordeelt WHO het risico in de Europese regio nog altijd als hoog. Nederland bevindt zich in de top 10 van meet getroffen landen wereldwijd.
Het aantal besmettingen daalt, toch komt nog bijna 1 op 5 (18,6%) van de nieuwe besmettingen uit Europa (week van 12-18 september).
“Om in onze regio op weg te gaan naar eliminatie, moeten we onze inspanningen dringend opvoeren,” zei Dr Hans Kluge, Regionaal Directeur van WHO Europa in een verklaring op 30 augustus 2022.
Wat?
Apenpokken of monkeypox is een virale ziekte met symptomen die lijken op die van pokkenpatiënten, hoewel ze klinisch minder ernstig is.
De ziekte komt vooral voor in Centraal- en West-Afrika, vaak in de buurt van tropische regenwouden, maar duikt steeds vaker op in stedelijke gebieden.
Apenpokken zijn nu een medische noodsituatie, omdat de ziekte zich heeft verspreid naar de rest van de wereld, ook in een aantal West-Europese landen zoals België, Nederland, Duitsland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk.
Hoe raak ik besmet?
De ziekte wordt op de mens overgebracht door contact met een persoon, dier of voorwerp die drager is van het virus.
Apenpokken kan je krijgen door direct contact met het bloed, lichaamsvloeistoffen of huidletsels van een besmet dier (onder meer knaagdieren en apen).
De meest dominante manier van besmetting is huid-op-huidcontact tijdens seksuele contacten.
Hoe genees ik?
De ziekte geneest vaak spontaan binnen 14 tot 21 dagen. Het kan mild zijn, maar de door de ziekte veroorzaakte infecties kunnen pijn of jeuk veroorzaken.
Vaccinatie?
Uit verschillende experimentele studies is gebleken dat vaccinatie tegen pokken voor 85% doeltreffend is om apenpokken te voorkomen. Een eerdere vaccinatie tegen pokken kan dus leiden tot een minder ernstige ziekte.
Nieuwere vaccins zijn ontwikkeld, daarvan is er één goedgekeurd voor de preventie van apenpokken. Dat is een vaccin met twee doses, met beperkte beschikbaarheid.
Stigma bestrijden
Wetenschappelijke cijfers tonen aan dat de meeste besmettingen tot nu toe voorkomen bij mannen die seks hebben met mannen (MSM), en in het bijzonder degenen die meerdere partners hebben.
WHO betrekt die groepen actief om oplossingen te zoeken om de epidemie te beëindigen, “zonder stigma of discriminatie ten aanzien van de getroffen gemeenschappen, en in nauwe samenwerking met hen“.
WHO verspreidt de volgende informatie voor degenen die momenteel het grootste risico lopen – mannen die seks hebben met mannen en vooral degenen met meerdere seksuele partners:
- Baseer je op feiten – we weten hoe de ziekte zich verspreidt en ook wat je kan doen om je te beschermen.
- Overweeg om je seksuele partners en interacties op dit moment te beperken. Dat kan een harde boodschap zijn, maar voorzichtigheid kan jou en je omgeving beschermen.
- Hoewel vaccinatie beschikbaar kan zijn voor sommige mensen met hogere blootstellingsrisico’s, is het geen wondermiddel, en we vragen je toch om maatregelen te nemen om dat risico voorlopig te verlagen.
- Als je apenpokken hebt of denkt te hebben, ben je besmettelijk – doe dus alles wat je kan om de verspreiding van de ziekte te voorkomen. Isoleer als je kan, geen seks terwijl je aan het herstellen bent en ga niet naar feestjes of grote bijeenkomsten.
Ook UNAIDS, het VN-agentschap dat de wereldwijde inspanningen ter bestrijding van de AIDS-pandemie coördineert, heeft de stigmatisering van bepaalde gemeenschappen aan de kaak gesteld. De organisatie is bezorgd over racistische en homofobe stereotypen, omdat de stigmatisering van bepaalde groepen de respons op epidemieën snel kan verzwakken.
In aanbevelingen van juli vraagt WHO om aandacht voor het probleem. WHO raadt landen aan om specifieke acties te nemen zoals, vrijwillige aanmelding promoten; makkelijke en tijdige toegang tot kwaliteitsvolle zorg; bescherming van de mensenrechten, privacy en waardigheid van besmette personen in alle gemeenschappen.
Meer informatie:
- Nederland: Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu
- België: Sciensano
- Wereldgezondheidsorganisatie
- WHO Europa
- Getuigenissen aan WHO van degenen die het meeste risico lopen: mannen die seks hebben met mannen die meerdere seksuele partners hebben