Naar aanleiding van Wereldaidsdag op 1 december sprak UNRIC met de Nederlandse dr. Jantine Jacobi, UNAIDS Brussel-vertegenwoordiger over solidariteit, lessen die we kunnen trekken uit de aidsepidemie voor de huidige situatie en wat haar ’s nachts wakker houdt.
Hiv is een dagelijkse realiteit voor 38 miljoen mensen wereldwijd. In totaal hadden in 2019 12,6 miljoen mensen geen toegang tot levensreddende behandeling en stierven er 690.000 mensen aan aids-gerelateerde ziekten. Er kwamen ook 1,7 miljoen hiv-besmettingen bij.
Het thema van Wereldaidsdag dit jaar – ‘Wereldwijde solidariteit, gedeelde verantwoordelijkheid’ – is broodnodig: het wegwerken van ongelijkheden en schendingen van de mensenrechten, waaronder criminalisering, stigmatisering en discriminatie, moet de toegang tot gezondheidszorg garanderen.
COVID-19 & hiv/aids: een verhaal van wederzijdse solidariteit
In een tijd van “colliding pandemics” (pandemieën die botsen) zet UNAIDS haar expertise in als co-lead van het “people’s vaccine initiative”, een oproep tot actie om alle landen en mensen – ook de armste of meest gemarginaliseerde mensen – tot een COVID-19-vaccin toegang te geven.
“Screening, testen en behandeling moeten voor iedereen vrij beschikbaar zijn, ook voor mensen zonder verzekering, geen land mag daarin achterblijven. Bescherm mensenrechten tijdens de lockdown en ondersteun je gezondheidswerkers,” stelt Jacobi.
Recente studies wijzen erop dat de moeilijkere toegang tot gezondheidszorg tot 500.000 extra sterfgevallen ten gevolge van aids kan leiden. “We zien ook toenemend stigma en discriminatie bij onze doelgroepen, bijvoorbeeld sekswerkers of LGBTI-mensen. Als ze een gezondheidsprobleem hebben, krijgen ze vaak negatieve reacties en daarom zoeken ze geen gezondheidszorg,” bevestigt Jacobi.
Ook meer geld gaat naar andere doelen, maar Jacobi vindt het logisch dat fondsen eerst naar de directe dreiging gaan. UNAIDS Uitvoerend Directeur Winnie Byanyima heeft dat heel duidelijk verwoord, zegt Jacobi: “Wij moeten ons steentje bijdragen en de lessen van HIV gebruiken om te zorgen dat de COVID-respons goed gaat. De internationale solidariteit werkt in beide richtingen. En we moeten natuurlijk wel de Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen halen,” voegt ze toe.
Aandacht weer vergroten
“De uitdaging in Brussel is dat hiv van de radar verdwenen is. Er is een soort verdringingseffect en de aandacht voor de nog steeds grote epidemie verslapt,” zegt Jacobi. “We proberen de aandacht voor de problematiek te vergroten door hiv te positioneren in EU-beleidsstukken of door het onder de aandacht brengen in de media of via evenementen.”
Samen met de Europese interparlementaire groep rond LGBTI, organiseert UNAIDS zo op Wereldaidsdag een sessie “Hiv en mensenrechten van LGBTI; gelijke toegang tot PrEp (pre-exposure prophylaxis)” in het Europees Parlement in samenwerking met WHO en het Aidsfonds. Ongelijke toegang tot gezondheidszorg heeft bijvoorbeeld tot gevolg dat het risico op hiv-besmetting bij gays en mannen die seks hebben met mannen 26 keer groter is dan bij de rest van de mannelijke bevolking.
“Ik lig ’s nachts wel eens wakker van onrecht en hoe ik gemiste kansen kan voorkomen omdat ik niet genoeg de neuzen dezelfde kant op krijg.”
Van Indonesische indrukken tot vrouwenempowerment
Tijdens haar stage geneeskunde in Indonesië zag Jacobi welke impact sociale omgeving op je recht tot gezondheidsvoorzieningen heeft, “dat bepaalt de kwaliteit van je leven,” vertelt ze ons. Jacobi was een van de pioniers die vrouwen betere toegang tot de gezondheidszorg verleende en vrouwenempowerment realiseerde.
Na haar studies fysiotherapie, geneeskunde en opleiding tot huisarts, werkte Jacobi via het Junior Professional Officer (assistent-deskundige) programma achtereenvolgens bij de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) in Nepal, Zambia en Namibië. In Zambia betrok Jacobi traditionele vroedvrouwen in een regeringsprogramma over moeder- en kindzorg, samen met UNICEF, de “erkenning die de vroedvrouwen daaruit kregen, was fantastisch om zien”. Tijdens die ervaringen op verschillende continenten in verschillende gezondheidssectoren zag ze telkens opnieuw de ongelijkheid opduiken.
Twee factoren deden Jacobi de logische stap zetten naar UNAIDS: de harde realiteit van de aidsepidemie in Zambia, waar niemand durfde vragen waar iemand was uit angst voor het antwoord, en haar samenwerking met jongeren in Namibië. Ze startte voor de organisatie in Oeganda in het hoogtepunt van de pandemie.
“Mijn meest indrukwekkende ervaring in Oeganda was in 2001 toen de VN met de hulp van UNAIDS een samenwerking begon met een lokale gezondheidsverzekeraar om onze Oegandese collega’s toegang tot antiretrovirale medicijnen te geven. Toegang tot die medicijnen was in die tijd allesbehalve vanzelfsprekend. Als deel van die regeling konden onze collega’s vaak een permanent contract krijgen, hun kinderen konden naar school gaan, ze kregen ze vertrouwen om voor hun hiv-status uit te komen en bovenal, ze leefden langer. Het laat zien dat de VN met de dagelijkse realiteit bezig is om mensenlevens te redden.”
Na Oeganda volgden nog Oekraïne, het hoofdkantoor in Geneve, Kenia en nu Brussel.
Jantine Jacobi bespreekt door de gemeenschap geleide hiv-dienstverlening met John Mathenge, oprichter van Health Options for Young Men on HIV / AIDS / SOI (Hoymas) in Kenia.
Jij kan het verschil maken
Met Wereldaidsdag kan je een steentje bijdragen door het rode lintje te dragen, of dit op je sociale media duidelijk te maken en zo meer zichtbaarheid te geven aan de campagne.
Ook voor jongeren die voor de VN of UNAIDS willen werken ziet Jacobi mogelijkheden. “Als je geraakt wordt door ontwikkelingsproblematiek en ongelijkheid, ga ervoor! Deel je concrete expertise met de experten ter plaatse en streef gezamenlijk naar meerwaarde, het is verrijkend om te kunnen sparren met je collega’s van andere landen en culturen.”
Jacobi’s passie brandt nog even hard als in het begin van haar loopbaan. “Ik ken veel mensen die met hiv leven en hun medicijnen zijn levensreddend, het is belangkijk om hiermee door te gaan. Ik wil hier in Brussel nog bijdragen tot een beleid waar hiv-preventie en behandeling binnen reguliere gezondheidszorg ingebed worden in partnerlanden in het Globale Zuiden.”
Lees meer over:
- De huidige cijfers
- Het event in het Europees Parlement
- People’s vaccine initiative
- Education Plus Initiative: een nieuw initiatief van UNAIDS, UNESCO, UNICEF, UN WOMEN en UNFPA dat tienermeisjes en jonge vrouwen in Afrika steunt om de middelbare school af te maken en hen voorbereidt op een veilige overgang naar het volwassen leven.
