In volle COVID-19-pandemie hebben vrijwilligers uitzonderlijk veel solidariteit laten zien over heel de wereld. Eenvoudige, alledaagse helden hebben gereageerd op de oproep van hun gemeenschap om hulp te bieden en “kwetsbare groepen te helpen, desinformatie tegen te gaan, kinderen te onderwijzen, essentiële diensten te verlenen aan ouderen en eerstelijnszorgverleners te ondersteunen”, meldt VN-Secretaris-Generaal António Guterres naar aanleiding van Internationale vrijwilligersdag op 5 december.
Een eensgezinde solidariteitsbeweging
Over heel Europa ontstond er een samenhorigheidsgevoel. Ook in Frankrijk, waar het platform Tous Bénévoles (Allemaal Vrijwilligers) zijn aantal geregistreerde vrijwilligers in 2020 zag verdubbelen met 40.000 nieuwe vrijwilligers. Het betreft vrijwilligers met allerhande profielen die reageren op even diverse hulpvragen, zoals hulp voor ouderen, mensen met een handicap, migranten, studenten en ook hulp bij voedselbanken.
“Dit is een van de weinige positieve dingen van COVID-19”, zegt Isabelle Persoz, voorzitter van Tous Bénévoles. Ze merkt op dat steeds meer jongeren zich massaal inzetten voor vrijwilligerswerk. Daarom werd er speciaal voor hen een website opgericht.
Het Internationale Comité van het Rode Kruis bevestigt die trend, met honderdduizenden nieuwe vrijwilligers wereldwijd, waarvan 48.000 in Nederland alleen al.
“Mensen doen niet alleen vrijwilligerswerk omdat ze het belangrijk vinden, maar ook omdat ze andere dingen willen creëren die vanuit het hart komen. Zowel in West-Europa als in andere delen van de wereld”, zegt Joost van Alkemade, directeur en communitymanager van Vereniging Nederlandse Organisaties Vrijwilligerswerk (NOV). De vereniging wil vrijwilligers in de kijker zetten en besloot daarom om 2021 uit te roepen als Nationaal Jaar Vrijwillige Inzet, in navolging van het Internationaal Jaar van Vrijwilligers in 2001 van de Verenigde Naties en het Europees jaar van het Vrijwilligerswerk in 2011 van de Europese Unie.
“We kunnen waarschijnlijk niet reageren (…) op alle aanbiedingen van vrijwilligerswerk die van buitenaf komen”, zegt Natacha Dewitte, adjunct-directeur van het departement personeelszaken (dienst vrijwilligerswerk) van de Franstalige afdeling van Rode Kruis België. Dankzij de toestroom van vrijwilligers kon het Rode Kruis zijn hulp- en sociale acties voortzetten en op een ongeziene manier mensen doorverwijzen naar ofwel een ziekenhuis, ofwel een testcentrum. De organisatie kreeg zelfs een uitzonderlijk aanbod van een filmproductie- en castingbedrijf om te helpen bij het opzetten van een voedselhub.
Onaantastbaar optimisme
De vrijwilligers die zich inzetten in volle pandemie schitteren niet alleen door hun onbaatzuchtigheid, maar ook door hun optimisme.
Valérie Verbelen (50) woont in Ottenburg en is sinds maart 2019 vrijwilligster op het terrein voor het Rode Kruis België. Aangezien ze een opleiding eerste hulp heeft gehad, twijfelde ze geen seconde om een handje toe te steken bij de ziekenhuizen. “Ik vond het belangrijk om er tijd voor vrij te maken”, bevestigt ze. Soms lagen er echter hindernissen op haar pad. “Normaal gezien komen we bij ons werk dicht bij de mensen, maar nu moesten we afstand houden om zowel hen te beschermen als onszelf”.
Andrea Dehaene (22) uit Mullem in België is student geneeskunde. Zij werkt als vrijwilliger in het testcentrum van UZ Gent, en neemt tests af bij asymptomatische patiënten. “Het voelt goed als je merkt dat je je steentje kan bijdragen aan de pandemiebestrijding. En tegelijkertijd leer ik bij”, vertelt ze.
De inspanningen van die gepassioneerde vrijwilligers zijn bewonderenswaardig. “Vrijwilligers kunnen met weinig kosten een enorme meerwaarde bieden voor de samenleving”, zegt van Alkemade van NOV nog.
Angst of solidariteit, een moeilijke keuze
De pandemie heeft echter ook een donker kantje voor vrijwilligerswerk. Zo mogen sommige senioren niet aan vrijwilligerswerk doen uit bezorgdheid dat ze besmet zouden raken met het virus.
Dat heeft ertoe geleid dat het Rode Kruis Frankrijk in één dag geen beroep meer kon doen op 11.000 vrijwilligers ouder dan 60 jaar. “Voor die vrijwilligers is het moeilijk om niet bij anderen te zijn. Vrijwilligerswerk was voor hen namelijk een manier om sociale contacten te onderhouden”, zegt Isabelle Persoz.
Maar dat heeft Amédéo Miceli (64), voorzitter van centrum Rode Kruis in La Louvière, niet tegengehouden. Sinds 2015 is hij vrijwilliger. Het centrum, dat noodpakketten verdeelt en een sociale kruidenierswinkel runt, werd aan het begin van de pandemie overspoeld. “Tijdens de eerste golf zagen we een exponentiële toename van aanvragen voor dringende voedselhulp, die in enkele maanden tijd met 200-300% toenam”, vertelt Amédéo, die niet terugdeinst voor de vermoeidheid of het virus. “Sinds maart ben ik elke dag aan het werk. Het is vermoeiend, maar we kunnen niet terugkrabbelen en we kunnen de huidige problemen niet de rug toekeren.”
De eindstreep is in zicht
Bemoedigend nieuws over de ontwikkeling van vaccins toont dat de eindstreep in zicht is. Vrijwilligerswerk is wel nog altijd meer dan ooit nodig in de strijd tegen de pandemie.
“Iedereen kan een vrijwilliger zijn, het enige wat je nodig hebt is bereidwilligheid. Elke actie is waardevol”, besluit Isabelle Persoz.
Wil jij ook je steentje bijdragen? Bezoek dan zeker een van de vrijwilligerswebsites!
Meer informatie:
