Hoorzittingen zijn hervat in Den Haag van 18 tot 27 September in één van de twee lopende zittingen van Oekraïne tegen de Russische Federatie voor het Internationaal Gerechtshof (IGH).
Oekraïne diende op 26 februari 2022 een klacht in bij het IGH, het gerechtelijke orgaan van de Verenigde Naties (VN) dat verantwoordelijk is om geschillen tussen staten te beslechten. Deze klacht werd ingediend twee dagen nadat het Russische leger een offensief startte op Oekraïens grondgebied.
Een dispuut over “genocide”, de Ruslands “rechtvaardiging” voor de oorlog in Oekraïne
De Russische president Vladimir Poetin rechtvaardigde zijn “speciale militaire operatie” om Oekraïne te “demilitariseren en denazificeren”, dat volgens hem genocide pleegde op de Russischtalige bevolking in de regio’s Donetsk en Loehansk in Oost-Oekraïne.
Kyiv tracht aan te tonen dat Ruslands militaire interventie geen wettelijke basis heeft en gebaseerd is op ongefundeerde beschuldigingen van genocide.
Het geschil gaat dus over de interpretatie en toepassing van het 1948 Verdrag inzake de voorkoming en de bestraffing van genocide.
Ruslands argumenten in overweging
In het besluit van 16 maart 2022 heeft het IGH al aangegeven, als voorlopige maatregel, dat “de Russische Federatie onmiddellijk haar militaire operaties moet opschorten die zij begon op 24 februari 2022 op Oekraïens grondgebied”.
Rusland aanvaardde dit besluit niet en bracht “excepties” aan tegen de rechtspraak van het Hof en de ontvankelijkheid van de aanvraag. Het zijn die argumenten, die al gedeeltelijk uiteengezet werden in een brief van 7 maart 2022, die het Hof nu onderzoekt in een openbare zitting van 18 tot 27 september. Die zitting zal een grote internationale impact hebben.
Europa en zijn bondgenoten gemobiliseerd, met 32 betrokken staten
Het Statuut van het IGH laat Staten toe die betrokken zijn bij verdragen of conventies waarbij zij partij zijn, zoals bij het Genocideverdrag van 1948, om tussen te komen in een procedure als zij van mening zijn dat zij “een belang van juridische aard hebben dat kan worden beïnvloed door de beslissing in de zaak”.
In 2022 dienden 33 Staten een verzoek tot tussenkomst in, waarvan er 32 door het IGH als ontvankelijk werden verklaard.
Die “interveniërende” landen zijn de 27 lidstaten van de Europese Unie en hun bondgenoten (Liechtenstein, Noorwegen, Canada, het Verenigd Koninkrijk, Nieuw-Zeeland en Australië). Ze worden ieder vertegenwoordigd door een “agent”, meestal een ambassadeur of de internationale juridische adviseur van hun ministerie van Buitenlandse Zaken.
Een ander geschil tussen Oekraïne en Rusland voor het Hof
Al in 2017 diende Oekraïne een klacht tegen Rusland bij het IGH, wegens schending van de internationale verdragen
Dat gebeurde drie jaar na wat Oekraïne de “illegale bezetting van de Krim” door Moskou noemt. Kyiv beschuldigt Rusland ervan pro-Russische separatisten te steunen en een “culturele uitroeiingscampagne” te voeren tegen de Krim-Tataren met als doel burgers te “russificeren”. Dat proces loopt nog altijd.
NUTTIGE LINKS
De VN en de oorlog in Oekraïne: belangrijke informatie
Oekraïne: een Belgisch-Oekraïense student over de kracht van onderhandeling en diplomatie