In het kader van onze interviewreeks ‘Gezichten van de VN’ stellen we u vandaag Jean-Luc Lemahieu voor. Hij is momenteel directeur Beleidsanalyse en Publieke Aangelegenheden (DPA) bij UNODC, het VN-bureau voor Drugs en Criminaliteit. Lemahieu heeft door de jaren heen een indrukwekkende praktijkervaring opgebouwd. In verschillende VN-functies kwam hij terecht in landen als Zuid-Korea, de Caraïben, Myanmar en Afghanistan.
“Dankzij het JPO-programma geraakte ik binnen bij de VN. Het duurde echter een eeuwigheid voor ik er effectief mocht beginnen”
Lemahieu koos er destijds voor om rechten te studeren aan de KU Leuven en volgde nadien nog een postgraduaat Internationaal Recht aan de Université libre de Bruxelles. “Ik koos voor rechten omdat die richting veel beroepsmogelijkheden biedt. Het legale aspect zou voor mij later minder van pas komen, maar mijn rechtenstudie heeft me zeker geholpen met analytisch denken.”
Na zijn studies was het even zoeken voor Lemahieu. Een buitenlands avontuur sprak hem altijd al aan, maar dat bleek niet zo evident. “In die tijd bestond Erasmus nog niet. Ik kwam uit Brugge, een mooie stad, maar het buitenland leek ver weg.” Uiteindelijk kwam Lemahieu terecht bij het Vlaams ministerie van Onderwijs voor een jongerenstage, waar hij de geboorte van het Erasmusprogramma van de Europese Unie meemaakte. Daarna ging hij aan de slag voor Ryckevelde vzw, een niet-gouvernementele organisatie die jongeren vatbaarder probeert te maken voor het Europese en internationale gedachtengoed.
Vervolgens stelde Lemahieu zich kandidaat voor het Junior Professional Officers-programma van de Verenigde Naties. “Het JPO-programma was voor mij de open deur naar de VN. Het duurde echter een eeuwigheid voor ik er effectief mocht beginnen. De hele procedure sleepte meer dan een jaar aan. Dat was mijn eerste kennismaking met de VN-bureaucratie. Geen zachte landing!” Die periode was professioneel onzeker voor Lemahieu, tot het toeval hem een handje hielp. Een tekst die hij schreef over de LDC’s (minst ontwikkelde landen) sprong in het oog van het toenmalige hoofd van het kabinet van Ontwikkelingssamenwerking, waardoor hij gedurende een jaar aan de slag kon bij het kabinet.
“De VN is onnoemelijk verrijkend omdat je werkt met mensen met de meest diverse achtergronden.”
Lemahieu was reeds dertig en vader van twee toen hij begon op P1-niveau, het laagste professionele niveau bij de Verenigde Naties. Voor UNIDO (de VN-organisatie voor Industriële Ontwikkeling) trok hij naar Zuid-Korea. “Er werd mij eerst gevraagd naar Zaïre (de huidige Democratische Republiek Congo, nvdr) te gaan, een land dat ik reeds kende door mijn werk met het kabinet. Ik wou echter mijn horizon verruimen en wilde graag naar een land waar ik zou leren hoe economische ontwikkeling effectief werkte. Een nieuw aanbod om in ZuidKorea te werken sloeg ik dus niet af.” Het werd een ervaring van onschatbare waarde: “De vaststelling dat Zuid-Korea en Zaïre met dezelfde economische werkboeken twee tegengestelde richtingen uitgingen, was enorm intrigerend. Daar begon ik mij dan ook in te verdiepen. Bovendien waren we met heel weinig op een klein kantoor, waardoor ik gauw willens nillens meer verantwoordelijkheden kreeg.”
Die eerste ervaring stelde meteen ook zijn initiële perceptie van de VN bij. “De eerste dag dat ik bij de VN aan de slag ging, dacht ik: ‘Hoe zal ik hier in godsnaam ooit slagen?’. De VN was in mijn verbeelding een elitair gezelschap, intellectueel een paar stappen boven het menselijk gemiddelde, een plaats waar de oplossingen voor de meest diverse wereldproblemen creatief werden in elkaar geknutseld. Maar dat had ik netjes overschat. Natuurlijk was het bijzonder te mogen werken onder de blauwe vlag, maar de VN is een organisatie zoals alle andere, met veel menselijke sterktes en ook onhebbelijkheden. De mix van diverse profielen, culturen en samenlevingen blijft altijd bijzonder. De VN is onnoemelijk verrijkend omdat je werkt met mensen met de meest diverse achtergronden en dit met een gevoel van wederzijds respect. Mijn religie ben ik door de jaren heen misschien kwijtgeraakt, maar mijn gevoel voor een humane samenleving is enorm versterkt.”
Na zijn eerste ervaring besloot hij echter bij de Verenigde Naties weg te gaan. “Het was een bijzondere verrijking, een enorme ervaring, maar de wereld lag nu wel open en Brugge ver achter mij. Een contractverlenging leek moeilijk en ik speelde met het idee om op commerciële wijze als zelfstandige te beginnen in Zuid-Korea. Business and culture was het motto.”
Het leven neemt echter rare kronkels. Een nieuwe organisatie, UNDCP, het latere UNODC, deed hem een beter voorstel: een positie in Barbados voor de Caraïben. Later zou hij ook nog terechtkomen in Myanmar en Afghanistan. “Men zegt soms dat ik een reversed career heb gehad. De meesten beginnen met moeilijke landen en komen daarna in de gemakkelijke terecht. Bij mij is het net omgekeerd verlopen en daar ben ik heel dankbaar voor.”
“Ik vind dat als je tekent voor de Verenigde Naties, je ook de moeilijke kanten moet aanvaarden.”
De veldervaring in Afghanistan blijft Lemahieu het meest bij: “In Afghanistan waren zowel het werk als de levensomstandigheden zeer uitdagend. Veiligheid speelde een drukkende rol en enkele collega’s zijn helaas nooit teruggekeerd uit Afghanistan.” De VN-bureau’s in Afghanistan zijn bovendien steevast non-family duty stations en lange afwezigheden wegen op gezins- en vriendschapsrelaties. “Onze ruimte om sociaal te engageren was gering. Het is niet evident om overdag met je collega’s samen te werken op kantoor, elkaar ‘s avonds terug te vinden rond de tafel en ‘s morgens in pyjama aan het ontbijt te groeten”, aldus Lemahieu. “Het is belangrijk een evenwicht te vinden en elkaar te blijven motiveren om zo goed mogelijk door te gaan. Blijkbaar lukte dat wel, want ik heb er vijf uitermate boeiende jaren gekend en met prachtige mensen samengewerkt.”
Ondanks de moeilijke werk- en leefomstandigheden op sommige VN-standplaatsen pleit Lemahieu voor realisme: “Ik vind dat als je tekent voor de Verenigde Naties, je de moeilijke kanten moet aanvaarden. Zelfs in die moeilijke omstandigheden hebben we het nog steeds duizend keer beter dan zij die we proberen te helpen. Je tekent voor een ideaal: een betere wereld. Teken niet voor de Verenigde Naties als je dit vuur niet brandend kan houden.”
Dankzij zijn jarenlange carrière heeft Lemahieu ook een scherp zicht op de tekortkomingen bij de VN: “Budgetten zitten soms op het scherp van de snee en we zijn niet efficiënt genoeg door de enorm zware administratie en veel te trage procedures. We zijn niet altijd de snelste, de leukste of de elegantste.” Toch gelooft hij dat de VN veel kan verwezenlijken: “De blauwe en neutrale vlag brengt veel partners rond de tafel.”
“Plots zit ik aan tafel met academici en onderzoekers en leer ik enorm veel nieuwe concepten.”
Momenteel is Lemahieu directeur Beleidsanalyse en Publieke Aangelegenheden (DPA) bij UNODC. Het contrast met zijn veldervaringen is groot. “Plots zit ik aan tafel met academici en onderzoekers en leer ik enorm veel nieuwe concepten. Anderzijds kan ik hen dankzij mijn praktijkervaring vertellen wat wel en niet werkt. Ik plaats de dingen nu beter in een globaal perspectief en zie de gelijkenissen en verschillen tussen verschillende benaderingen.”
Ook in deze functie moet Lemahieu regelmatig reizen, al probeert hij tegenwoordig naar continenten en landen te trekken die hij minder kent, zoals Latijns-Amerika en Afrika. Vandaag de dag heeft Lemahieu echter een mooi evenwicht gevonden tussen zijn professionele en familieleven. Met zijn eerdere veldervaringen in het achterhoofd geniet hij nu ten volle van de vrijheid die een functie in Europa biedt: “We beseffen onvoldoende hoe bevoorrecht we zijn. Ik geniet er nu elke dag van vrij te kunnen rondstappen, culturele plaatsen te bezoeken en zelfs te eten wat ik wil, en dat terwijl ik besef dat twee derde van de wereldbevolking dat geluk niet heeft.”
“Ga niet naar het hoofdkwartier, ga naar het veld. Een klein bureau is een uitstekende start.”
Lemahieu beseft dat de tijden veranderd zijn sinds hij aan zijn carrière begon. “Er is een tegenstelling de dag van vandaag. De kansen zijn nog nooit zo groot geweest en de mogelijkheden met ngo’s en bedrijven zijn eindeloos. Maar de competitie is ook sterk toegenomen, dus het is geen gemakkelijke opgave.” Lemahieu gaf dan ook volgend inspirerend advies mee: “Doe het rustig aan en bouw je carrière op. De competitie voor de VN is enorm sterk, maar de VN heeft niet noodzakelijk een monopolie over idealisme. Er zijn zoveel andere kansen die je ook moet durven zien. Hou het perspectief breed. Werk met ngo’s of in de private sector. De tijd is aan jouw kant en aanvaard dat het leven nooit rechtlijnig verloopt.” Ook is het essentieel om ervan te genieten: “Uiteindelijk moet je zowel levens- als professionele vreugde uit je carrière halen.” Ten slotte raadt hij iedereen aan om zich aan veldwerk te wagen: “Ga niet naar het hoofdkwartier, ga naar het veld. Een klein bureau is een uitstekende start voor jongeren. De lachende gezichten van mensen die je helpt tijdens het veldwerk zijn de beste garantie voor beroepsvreugde.”
UNRIC BENELUX ([email protected]) – Mei 2016 – Auteurs: Silke Van Den Haute, Gaia Verhulst
