Onze oceanen worden in een alarmerend tempo aangetast door klimaatverandering en menselijke activiteiten. Problemen zoals verzuring en verontreiniging nemen toe en brengen zowel natuur als mens in gevaar.
Voor de internationale gemeenschap staat de bescherming van oceanen hoog op de agenda, onder meer op de VN-Oceaanconferentie van 27 juni tot en met 1 juli 2022 in Lissabon, Portugal.
NGO’s pleiten voor een wereldwijde doelstelling om tegen 2030 ten minste 30% van de mariene ecosystemen te beschermen en er alle schadelijke activiteiten te verbieden.
Onze planeet bestaat voor 70% uit oceanen. Ze spelen een vitale rol in het bestaan van de mens en de biodiversiteit. Zij zorgen ervoor dat wij ademen, eten, ze regelen het klimaat, herbergen 80% van het leven op aarde en produceren ten minste 50% van de zuurstof van de planeet.
Opwarming van de watertemperatuur, verzuring, zuurstofgebrek en stijging van de zeespiegel, in combinatie met de gevolgen van overbevissing, verontreiniging en vernietiging van habitats, leiden tot een erosie van de mariene biodiversiteit, nog voor ze volledig is geïnventariseerd.
Verontreiniging op meerdere fronten
85% van het afval in zee is plastic. Dat creëert voor alle mariene organismen een ernstig risico op vergiftiging, gedragsstoornissen, verhongering en verstikking. Milieuorganisatie WWF berekende dat jaarlijks tussen 19 en 23 miljoen ton plastic in wateren wereldwijd terechtkomt, waarvan een groot deel in zee.
Sigarettenpeuken zijn het meest voorkomende plastic afval op stranden en brengen mariene ecosystemen in gevaar. Wanneer ze worden ingeslikt, zorgen de chemische stoffen ervoor dat mariene organismen op lange termijn sterven.
Microplastics komen in de voedselketen terecht en worden in verband gebracht met ernstige gevolgen voor de menselijke gezondheid, zoals veranderingen in de genetica, hersenontwikkeling en ademhaling.
Een drastische vermindering van wegwerpplastic is volgens het VN-Milieuprogramma (UNEP) van cruciaal belang om de wereldwijde verontreinigingscrisis op te lossen.
Chemische verontreiniging is ook zorgwekkend. Olie en andere schadelijke vloeibare stoffen, meststoffen en pesticiden, maar ook zonnecrème en residuen van geneesmiddelen, veroorzaken bij leven in het water ontwikkelingsstoornissen, verminderde immuniteit en vruchtbaarheidsproblemen.
Overbevissing
Intensieve visserij put natuurlijke voorraden uit en destabiliseert ecosystemen, maar blijft nog altijd zwaar gesubsidieerd door regeringen.
Volgens de Voedsel- en Landbouworganisatie van de VN (FAO) wordt een derde van de vispopulaties in de wereld overbevist.
Het gebruik van bodemsleepnetten tast bovendien de zeebodem aan.
Vandaag is slechts 2,8% van het oceaanoppervlak echt beschermd tegen de gevolgen van visserij.
Aantasting van ecosystemen
Jaarlijks absorberen oceanen 23% van de door de mens veroorzaakte CO2-uitstoot en vangen ze 90% van de extra warmte op die hierdoor wordt gegenereerd.
Als gevolg van de opwarming van de aarde en menselijke activiteiten stijgen de temperaturen snel en raken de oceanen overbelast, zozeer zelfs dat het water zuurder wordt. Daardoor neemt het aantal “dode zones” toe, leven in het water vlucht er weg voor verstikking.
Volgens de Internationale Unie voor behoud van de natuur en de natuurlijke hulpbronnen (IUCN) wordt ongeveer 6% van de vissen bedreigd of bijna bedreigd met uitsterven. Zeeschildpadden krijgen dan weer te kampen met stranderosie, nachtverlichting aan de kust en stroperij.
Als we op deze weg doorgaan, kan meer dan de helft van de mariene soorten in de wereld tegen 2100 met uitsterven bedreigd worden.
Opwarming van de aarde en verontreiniging leiden tot een toename van virussen en bacteriën en van schadelijke algen die niet alleen een impact hebben op het leven in het water, maar ook op de mens.
Constructiewerken voor dijken, havens, bekkens, onderzeese kabels en de trawlvisserij hebben rechtstreekse gevolgen voor mangroven, zeegrasvelden en koraalriffen, die in hoog tempo verdwijnen.
Ook kusterosie versnelt. Volgens de voorspellingen zal tot 15% van de zandstranden (tussen 36.000 en 40.500 km) tegen 2050 ernstig geërodeerd zijn, terwijl meer dan 600 miljoen mensen in kustgebieden wonen die minder dan tien meter boven de zeespiegel liggen.
Actie
Om hiertegen actie te ondernemen, wil de VN-Oceaanconferentie wetenschappelijke oplossingen aanreiken voor duurzaam beheerde oceanen, zoals groene technologie en innovatief gebruik van mariene hulpbronnen.
De conferentie wil de bedreigingen voor de gezondheid, de ecologie, de economie, verzuring, verontreiniging, illegale visserij, en het verlies van habitats en biodiversiteit aanpakken.