De Europese Unie moet haar sociaaleconomisch beleid grondig herzien als ze haar belofte om armoede uit te bannen wil nakomen, zei de Speciale VN-Rapporteur voor extreme armoede en mensenrechten Olivier De Schutter vrijdag (29 januari) aan het einde van een twee maanden durend officieel bezoek aan de instellingen van de EU.
“Als Europa het voortouw wil nemen voor inclusieve samenlevingen, dan heeft het een doortastende EU-brede armoedebestrijdingsstrategie nodig om de armoede in alle lidstaten tegen 2030 even sterk terug te dringen met 50%”, zei de VN-deskundige in een persmededeling.
Een op de vijf mensen, ofwel 21,1 procent van de EU-bevolking, liep in 2019 het risico op armoede of sociale uitsluiting, wat neerkomt op 92,4 miljoen mensen. In totaal lopen 19,4 miljoen kinderen, ofwel 23,1 procent, in de hele Unie het risico in armoede te vervallen, een cijfer dat De Schutter “buitengewoon hoog” noemt. Vrouwen zijn onevenredig vertegenwoordigd onder de armen, vooral wanneer ze op leeftijd zijn met ontoereikende pensioenen.
Doelstellingen niet behaald
Van 25 november tot 28 januari heeft de VN-deskundige gesproken met vertegenwoordigers van de EU-instellingen en met nationale en lokale vertegenwoordigers uit Frankrijk, Spanje, Italië en Roemenië. Hij sprak ook met organisaties uit het maatschappelijk middenveld, met mensen in armoede en met maatschappelijk werkers en sociale partners.
In zijn verklaring op het einde van de missie benadrukte de VN-deskundige hoe de EU haar belofte om tegen 2020 20 miljoen mensen uit armoede te halen “grotendeels niet is nagekomen”, ondanks de gestage economische en werkgelegenheidsgroei van voor de pandemie.
“We hebben die doelstelling niet gehaald, en er zijn tot nu toe geen nieuwe doelstellingen vastgelegd”, vertelde De Schutter tijdens een persconferentie in Brussel. “De enige verklaring waarom dit niet is gelukt, is omdat de uitkeringen niet gelijk werden verdeeld. Dit is een mislukking van de sociale rechten”, voegde hij eraan toe.
Lidstaten hebben investeringen in gezondheidszorg, onderwijs en sociale bescherming – domeinen die cruciaal zijn voor armoedebestrijding – teruggeschroefd onder het mom van kostenefficiëntie. Hij benadrukte ook hoe de EU-lidstaten met elkaar concurreren in een “race to the bottom” door belastingen, lonen en werknemersbescherming te verlagen om investeerders aan te trekken en het concurrentiepositie bepaald door externe kosten te verbeteren.
Sociale rechtvaardigheid centraal stellen
De COVID-19-pandemie, die een onevenredig grote impact heeft gehad op de armsten in de wereld, dreigt nog veel meer mensen in armoede te doen vervallen.
“We zullen getuige zijn van een tweede armoedegolf als gevolg van faillissementen, met nog meer werkloosheid als resultaat”, waarschuwde De Schutter.
De huidige crisis is een kans voor Europa om zichzelf opnieuw uit te vinden door sociale rechtvaardigheid centraal te stellen, zei hij. Hij riep daarbij op tot adequate minimuminkomensregelingen en meer bescherming voor elk kind in de EU dat het risico loopt in armoede te vervallen. “Een kind dat in armoede wordt geboren, krijgt een straf opgelegd voor een misdaad die het niet heeft begaan, en dat is een levenslange straf”, aldus De Schutter.
De Schutter riep ook op om de Europese pijler van sociale rechten te implementeren in het Actieplan van de Europese Commissie, dat waarschijnlijk de komende weken zal worden aangekondigd. Zo wil hij doelstellingen inzake armoedebestrijding over de hele EU vastleggen.
De Green Deal van de EU, een actieplan om de economie van de EU duurzaam te maken, moet ook concrete maatregelen omvatten voor armoedebestrijding, anders zullen miljoenen mensen blijven vechten voor een fatsoenlijke levensstandaard, zei hij.
Het eindverslag van het bezoek van de deskundige zal in juni 2021 aan de VN-Mensenrechtenraad in Genève worden voorgelegd.
De volledige verklaring van het einde van de missie kan je hier lezen.
De lijst van de ontmoetingen van professor De Schutter lees je hier.