“Je hoeft geen extreme dingen te doen om je steentje bij te dragen aan een beter klimaat.”
De Wereld Meteorologische Organisatie koos een prachtige foto van het Noorse poollicht, gemaakt door de Belg Ruben Weytjens, als januarifoto van haar jaarlijkse kalender. De perfecte gelegenheid voor een gesprek met deze duizendpoot, die van zijn passie zijn beroep wist te maken. Hij voorspelt het weer, organiseert noorderlichtreizen en geeft lezingen. Klimaatverandering is een groot onderdeel van zijn werk.
Gefeliciteerd met je foto die geselecteerd werd als WMO-foto van de maand! Hoe is het proces verlopen om je foto te laten selecteren? En hoe voelde je je toen je het nieuws kreeg?
Dank je wel! Ik heb eigenlijk nog nooit meegedaan aan fotowedstrijden, maar na een tip van Jill Peeters stuurde ik toch eens een foto in. Uiteindelijk kreeg ik het bericht dat een jury mijn foto samen met 74 andere foto’s geselecteerd had. Vanaf dan kon er gestemd worden, al zou er opnieuw een jury aan te pas komen om het finale oordeel te vellen. Mijn foto had uiteindelijk het meeste aantal stemmen, mede dankzij de vele Limburgers die me steunden.
Hoe ben je zo gepassioneerd geraakt door het noorderlicht?
Het noorderlicht is een fantastisch verschijnsel dat ruimteweer en atmosferisch weer met elkaar verbindt. Als je weet dat noorderlicht zijn oorsprong eigenlijk vindt in de kernfusie op de zon, waar elektrisch geladen deeltjes ontsnappen uit de corona om vervolgens na een reis van 150.000.000 km door de ruimte aan hun eind te komen in onze atmosfeer, nadat ze door het magneetveld van de aarde naar de poolstreken werden geleid, en dat wij ogen hebben die het lichtverschijnsel dat ontstaat na botsingen met zuurstofatomen en stikstofmoleculen, kunnen waarnemen… Net dáárom vind ik het zo’n geweldig fenomeen! Ik heb het al honderden keren mogen aanschouwen, in alle kleuren en vormen. Je weet nooit helemaal zeker wat je krijgt en wanneer het echt gaat knallen. Dat maakt noorderlichtjagen zo spannend. Ik denk dat je het kan vergelijken met goudkoorts. Ik denk dat ik noorderlichtkoorts heb.
Als iemand die het klimaat op de voet volgt, kan je enkele van de gevolgen van klimaatverandering die je misschien uit de eerste hand hebt gezien, in detail beschrijven?
In Spitsbergen was ik 3 jaar geleden getuige van een lawine als gevolg van het extreem zachte weer. Deze kwam tot stilstand op zo’n 300 meter van de plaats waar ik me op dat moment bevond. De dag nadien werd een volledige straat onbewoonbaar verklaard wegens een te groot risico op herhaaldelijke lawines. Tientallen mensen waren plots dakloos en moesten Spitsbergen verlaten. Doordat de permafrost begon te dooien, dreigde zelfs de Global Seed Vault onder water te lopen, de plaats waar miljoenen zaden van overal ter wereld worden bewaard.
Dat de ijskap van Groenland zeer snel smelt is inmiddels reeds vaak in het nieuws geweest, maar ik heb het zelf ook al met eigen ogen kunnen zien. Ik zal nooit vergeten hoe een lokale Inuit afgelopen november volledig van slag was toen ze ons de ijsbergen in de buurt van Ilulissat wilde laten zien en bleek dat ze allemaal waren afgedreven in de oceaan. De afsmelt ging zó snel dat ze te klein werden om nog te blijven steken op de ondiepe bodem. Dit lijkt misschien onbelangrijk, maar heeft een enorme invloed op het ecosysteem.
Ook voor dieren heeft klimaatopwarming gevolgen. Zowel in het noorden van Noorwegen als in Fins Lapland deigen de rendieren, van cruciaal belang voor de Sami-bevolking, in de winter om te komen van de honger. Regelmatige dooi zorgt ervoor dat zij geen gras en mos meer vinden. Op het sneeuwdek ontstaan er namelijk ijskorsten die enerzijds te hard zijn om nog doorheen te komen en anderzijds de geur van gras en mos tegenhouden. Doordat de rendieren verzwakt worden vormen zij ook een makkelijke prooi voor roofdieren zoals de lynx en de veelvraat.
In IJsland zien we vele gletsjers aan een snel tempo krimpen en verdwijnen. Langs de andere kant gaat men er volgend jaar starten met een project waarbij verschillende graansoorten gecultiveerd zullen worden, zodat het graan niet meer vanaf het Europese vaste land hoeft te worden geïmporteerd. Korenvelden in IJsland… ongelooflijk, maar binnenkort werkelijkheid!
Je geeft ook lezingen over klimaatverandering. Wat is de boodschap die je probeert over te brengen?
De boodschap die ik breng hangt een beetje af van het publiek dat voor me zit, al is de rode draad wel grotendeels hetzelfde: ons klimaat warmt schrikbarend snel op en wij zijn daar met z’n allen verantwoordelijk voor, ook ik. Tot enkele jaren geleden probeerde ik vooral aan te tonen dat het klimaat wel degelijk sneller dan ooit tevoren opwarmt en dat de mens hiervoor verantwoordelijk is. Helaas was dit nog steeds nodig omdat de klassieke media volgens mij toch wel belangrijke steken lieten vallen om de bevolking tijdig en correct voor te lichten. Tegenwoordig ligt het accent echter meer op adaptatie dan op mitigatie. Uiteraard moeten we ons best doen om erger te voorkomen, maar nu duidelijk is dat we sowieso de gevolgen zullen moeten dragen, is het belangrijk om ons daar geleidelijk op voor te bereiden en aan te passen. Ik wijs niemand met het vingertje, want dan dreigen mensen in de verdediging te kruipen. We dragen allemaal een verantwoordelijkheid. Niemand kan vrij van ‘klimaatzonden’ leven. Maar als iedereen hier en daar dankzij bewustwording zijn steentje bij zou dragen, kunnen we samen al een groot verschil maken.
Je lijkt al veel in je leven te hebben bereikt en gedaan. Staat er nog iets op je bucketlist dat je nog hoopt te doen?
Van opleiding ben ik master in elektronica, iets wat eigenlijk niets meer te maken heeft met mijn huidige bezigheden. Door zelfstudie en vooral veel passie en toewijding ben ik nu weerman en noorderlichtman/gids geworden. Daar ben ik best trots op: mijn hobby’s zijn mijn werk geworden. Ik leef eigenlijk het liefst van dag tot dag, maar als ik dan toch één wens heb, is het vooral een gezonde balans te vinden tussen alle dingen die ik momenteel graag doe: weersverwachtingen maken, reizen samenstellen, gidsen en lezingen geven.
Heb je een klimaatactietip voor onze lezers?
Ik zou vooral willen dat iedereen beseft dat je geen extreme dingen hoeft te doen om je steentje bij te dragen aan een beter klimaat. Je hoeft niet plots vegetariër te worden, wat minder vlees eten is ook al goed. Je hoeft het vliegtuig niet altijd te laten, wat minder vaak vliegen is ook al goed. Je hoeft niet kinderloos te blijven, één kind minder helpt ook al veel. Je hoeft geen heel gazon op te offeren voor een bloemenweide, maar een klein stukje zal ook al helpen… En ga zo maar door. Vele kleine beetjes maken een belangrijk groot geheel, zonder dat je je schuldig hoeft te voelen of in het ergste geval anderen met de vinger moet wijzen. Iedereen kan zijn steentje op z’n eigen manier bijdragen, en elk heeft zijn eigen leven en prioriteiten.
