De Europese coördinatie binnen de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties heeft vooruitgang geboekt, volgens de Belgische ambassadeur Marc Pecsteen de Buytswerve, die België in de Veiligheidsraad heeft vertegenwoordigd.
De ambassadeur deelde zijn ervaringen in de Veiligheidsraad tijdens een online debat dat werd georganiseerd door de Franstalige VN-vereniging APNU (Association Pour les Nations Unies), de Nederlandstalige VN-vereniging VVN (Vereniging voor de Verenigde Naties), EGMONT – Koninklijk Instituut voor Internationale Betrekkingen en UNRIC.
Eén stem
In 2019 zaten vijf lidstaten van de Europese Unie – Frankrijk, Duitsland, Estland, België en het Verenigd Koninkrijk – in de Veiligheidsraad (met het vertrek van het Verenigd Koninkrijk uit de EU in 2020 ging dat cijfer terug naar vier).
“Het was een kans die we moesten grijpen, en dat deden we door de Europese coördinatie binnen de Veiligheidsraad te versterken”, zei de ambassadeur tijdens het debat. België werd in de VN-Veiligheidsraad verkozen voor een mandaat van 2019 tot 2020 en bekleedde het voorzitterschap van de Veiligheidsraad in februari 2020.
“Tijdens dit mandaat stonden alle lidstaten van de EU op elk onderwerp op dezelfde lijn”, voegde Pecsteen de Buytswerve eraan toe, wat in het verleden niet altijd het geval was. Ze organiseerden ook gezamenlijke persconferenties aan het einde van vergaderingen, een heel belangrijke ontwikkeling volgens de ambassadeur.
“De Europese lidstaten in de Veiligheidsraad hebben met één stem gesproken, waaruit blijkt dat de Europese Unie binnen de Veiligheidsraad bestaat”, legde hij uit.
Een serieuze partner
Hoewel het nog te vroeg is om het mandaat van België te evalueren, zei de ambassadeur dat het land wordt beschouwd als een “serieuze, betrouwbare en constructieve partner”.
De bescherming van kinderen in gewapende conflicten was een van de topprioriteiten van het land en er werd een debat op hoog niveau georganiseerd met Zijne Majesteit de Koning der Belgen om te laten zien hoe belangrijk dit onderwerp voor België is.
“Het is niet elke dag dat een soeverein zich tot de Veiligheidsraad richt”, zei Pecsteen de Buytswerve.
Humanitaire hulp, vooral in Syrië, was een andere prioriteit. In een primeur voor de Veiligheidsraad organiseerde België ook een debat over overgangsjustitie en nodigde het, ondanks het verzet van sommigen, sprekers uit van het maatschappelijke middenveld en hoge ambtenaren, zoals Michelle Bachelet, Hoge Commissaris van de Verenigde Naties voor de mensenrechten.
Multilateralisme in het defensief
De geopolitieke context van de wereld is sterk geëvolueerd sinds het laatste mandaat van België in de Veiligheidsraad in 2007-2008, zei de ambassadeur. Er bestaat rivaliteit tussen de grote mogendheden en de interesse van de Verenigde Staten is afgenomen. Multilateralisme en de mensenrechten zitten in het defensief.
Over de topkwesties, zoals Syrië of Libië, blijft de Veiligheidsraad sterk verdeeld en is het moeilijk om vooruitgang te boeken, maar de Veiligheidsraad is niet “verlamd”, verzekerde Pecsteen de Buytswerve.
“Het is soms heel frustrerend. Toch neemt de Veiligheidsraad wel besluiten over veel andere zaken, er wordt vooruitgang geboekt en de leden zijn verenigd. Dat is de paradox”, zei de ambassadeur, onder meer verwijzend naar de besluiten die over Afrika en Latijns-Amerika zijn genomen.
Met het oog op de toekomst maakt hij zich zorgen over twee verontrustende ontwikkelingen in de Veiligheidsraad. Ten eerste betreurt hij dat de Veiligheidsraad een openbaar forum is geworden met minder plaats voor overleg achter gesloten deuren. Hij maakt zich ook zorgen over het feit dat de besluiten van de Veiligheidsraad niet altijd worden gerespecteerd, met bijvoorbeeld openlijke schendingen van het wapenembargo in Libië.
“Dat is een grote klap voor de Veiligheidsraad, en als die ontwikkeling zich verderzet, is dat een heel ernstige bedreiging en in niemands belang “, zei hij.
De ambassadeur blijft wel positief en bevestigt dat de gekozen leden van de Veiligheidsraad soms de ongeschreven wetten van de permanente leden betwistten. Ze hebben bijvoorbeeld het initiatief genomen om resoluties op te stellen, zoals het geval was met Syrië. “Dat was een nieuwe dynamiek!”
Hij voegde eraan toe dat uiteindelijk, “aangezien je negen stemmen nodig hebt om een resolutie aan te nemen, de vijf permanente leden de verkozen leden nodig hebben.”
Na zijn functie in New York, nam de ambassadeur onlangs zijn nieuwe rol op zich als Permanent Vertegenwoordiger van België bij het bureau van de Verenigde Naties in Genève.