In 2020 werd Luxemburg het eerste land ter wereld dat gratis openbaar vervoer aanbood over het gehele land. Die beslissing maakt deel uit van een mobiliteitsstrategie van de Luxemburgse regering om de bevolking bewust te maken dat verandering mogelijk is.
Transport speelt een essentiële rol om de doelstellingen van het Akkoord van Parijs te behalen, want het is verantwoordelijk voor meer dan een kwart van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen.
Kan het project in Luxemburg als model dienen voor duurzame mobiliteit, nu wereldleiders zich voorbereiden op de Klimaatconferentie van de Verenigde Naties (COP26) die 31 oktober 2021 start?
Een sociale maatregel én een milieumaatregel
Sinds 1 maart 2020 hebben de reizigers van het Luxemburgse openbaar vervoer geen vervoersbewijs meer nodig om op de bus, trein of tram te stappen. Die maatregel is niet alleen van toepassing op de inwoners van Luxemburg, maar ook op toeristen en Franse, Belgische of Duitse werknemers uit de grensstreek die werken in Luxemburg.
“Gratis openbaar vervoer aanbieden is een belangrijke sociale maatregel”, verklaarde François Bausch, Vice-eersteminister van Luxemburg, minister van Mobiliteit en Openbare Werken en minister van Defensie, naar aanleiding van de lancering in 2020. “Het is de kers op de taart van onze globale strategie voor een multimodale revolutie”, voegde hij toe, verwijzend naar zowel de sociale als de milieuaspecten van het project.
Gratis openbaar vervoer betekent minder uitgaven voor mensen met een laag inkomen. Het inkomstenverlies van de ticketverkoop (ongeveer €41 miljoen) wordt opgevangen door belastingen.
Een duurzamer doel op lange termijn
De Luxemburgse regering wil met die mobiliteitsstrategie tot 2025 reizigers overtuigen om vaker gebruik te maken van de fiets, het openbaar vervoer of te wandelen. De regering wil het aanbod, de stiptheid en de kwaliteit van die diensten verbeteren om dat doel te bereiken.
Voor de COVID-19-pandemie waren er dagelijks 250.000 lege plaatsen in voertuigen die zich naar de hoofdstad verplaatsten. Daarbovenop kwamen nog eens de 200.000 werknemers uit de grensstreek die dagelijks naar Luxemburg reisden. Om dat probleem op te lossen wil de regering de capaciteit van het nationale spoorwegennet verbeteren en de parkeerplaatsen in stations of in de voorsteden verdubbelen.
Daarnaast voorziet de regering ook in de volledige herziening van het nationale busnetwerk en de overschakeling van de vloot bussen naar een groenere alternatieve aandrijving tegen 2030. De overheid heeft ook de het aantal laadstations voor elektrische voertuigen opgedreven in het land. Vandaag zijn er 1600 plaatsen beschikbaar voor elektrische wagens.
De regering wil ook een dicht fietspadnetwerk uitbouwen, regionale tramlijnen inzetten en een derde rijstrook op snelwegen creëren voor carpoolen en busverkeer.
Stijgend gebruik?
Sinds de invoer van het gratis openbaar vervoer in 2020 heeft de COVID-19-pandemie de mobiliteit van iedereen veranderd. Door de verschillende lockdowns en het telewerken heen heeft Luxemburg geen betrouwbaar cijfer kunnen voorleggen over de doeltreffendheid van de nieuwe maatregelen. Toch laten recente cijfers van de afgelopen zomer een toename zien in het gebruik van het openbaar vervoer.
Openbaar vervoer als sleutel tot een groenere toekomst
Op de recente VN-Conferentie over duurzaam transport riep VN-Secretaris-Generaal António Guterres regeringen op om groen transport aan te moedigen en te investeren in duurzame en veerkrachtige transportsystemen.
“Het openbaar vervoer moet de basis zijn van stedelijke mobiliteit. Voor elke geïnvesteerde dollar creëren ze drie keer meer jobs dan bij de bouw van snelwegen”, zei hij.
Voor de Secretaris-Generaal moeten de komende negen jaar in het teken staan van een wereldwijde overgang naar hernieuwbare energie, en duurzaam transport vormt de kern van die overgang.
“Transport is veel meer dan een middel om mensen en goederen van punt A naar punt B te brengen. Het is van fundamenteel belang om de Agenda 2030 voor Duurzame Ontwikkeling en het Akkoord van Parijs te verwezenlijken (…) We moeten samen snel en wijs handelen om de komende negen jaar te laten tellen.”
Sinds juni 2018 kunnen 18-jarigen die burger zijn van de Europese Unie een beroep doen op DiscoverEU, een initiatief van de Europese Unie waarmee jongeren de kans krijgen om gratis per trein Europa te ontdekken. Al 70.000 Europese jongeren hebben zo’n reispas gekregen en kunnen op die manier tot 30 dagen rondreizen in Europa.
Recente artikels over klimaat en COP26
