Vijfentwintig jaar na de conferentie in Peking zijn vrouwen nog steeds slachtoffer van intimidatie. In België is het juridische arsenaal ondertussen wel versterkt en zien we steeds meer initiatieven om intimidatie op straat een halt toe te roepen.
Volgens een studie van Plan International was 92% van de Belgische meisjes in 2019 het slachtoffer van seksuele intimidatie. In Nederland zijn er volgens het Centrum Seksueel Geweld 100.000 slachtoffers per jaar, 90 % daarvan zijn vrouwen.
Nochtans engageerden landen zich 25 jaar geleden met de Verklaring en het Actieplatform van Peking (1995) om geweld tegen vrouwen te voorkomen en uit te bannen.
“Die historische blauwdruk legde een visie vast over gelijke rechten, vrijheid en kansen voor vrouwen – overal, ongeacht hun omstandigheden”, zegt Dagmar Schumacher, directeur van het UN Women-kantoor in Brussel. Ze voegde eraan toe dat het 25-jarig bestaan van de Verklaring en het Actieplatform van Peking een kans is om van koers te wijzigen.
“Het is tijd om er opnieuw voor te gaan. Op deze 25ste verjaardag moeten we tot het uiterste gaan en nieuwe allianties sluiten. We moeten de kans grijpen om gendergelijkheid te verwezenlijken.”
Hoe kunnen meisjes en vrouwen opnieuw de straat op zonder vrees, en hoe kunnen ze de intimidatie aan de kaak stellen? Verschillende initiatieven in België willen hier een einde aan maken en pakken het probleem aan via preventiemaatregelen en nieuwe technologieën.
Intimidatie op straat: een plaag voor vrouwen
Plan International, een ngo die opkomt voor de rechten van kinderen en de gelijkheid van meisjes in 70 landen, schat dat negen op de tien meisjes en één op de vier jongens al het slachtoffer zijn geweest van intimidatie op straat in België.
Gefluit, starende blikken of beledigingen zijn zodanig genormaliseerd dat het sommige vrouwen zelfs niets meer doet. Maar intimidate is verraderlijk. Het kan zelfs leiden tot ongewenste aanraking of verkrachting, of nog erger dan dat. Slechts 6 procent van de slachtoffers zal een klacht indienen.
| Intimidatie in openbare ruimtes wordt in België bestraft sinds de wet van 22 mei 2014 werd aangenomen. De dader kan een jaar in de gevangenis belanden en een boete van 50 tot 1000 euro krijgen. |
BruxELLES: met foto’s intimidatie aan de kaak stellen
BruxELLES is een proefproject van Plan International België, uitgevoerd door 14 jongeren in Brussel. “Twee jaar lang drukten zij hun gevoelens, emoties en ervaringen uit via fotografie”, zegt Magali Lowies, jeugdcoördinator binnen de organisatie.
“Er wordt maar heel weinig naar onze mening geluisterd (…) Er is veel gendergerelateerd geweld in Brussel, en wij jongeren kunnen een oplossing bieden”, aldus 15-jarige Juliette, een van de fotografen van het project.
De Brusselse openbare vervoersmaatschappij MIVB gaf hen carte blanche om hun sensibiliseringscampagne tegen intimidatie te verspreiden in hun netwerk. De jongeren werden ook uitgenodigd om deel te nemen aan het SDG Global Festival of Action dat elk jaar in Bonn plaatsvindt.
In april 2019 hebben twee deelnemers van het project als echte deskundigen hun werk aan het Brussels Parlement voorgesteld. “Dat brak alle gebruikelijke voorschriften”, zegt Magali Lowies tevreden. Hun aanpak heeft geleid tot een unaniem aangenomen resolutie.
Safer Cities: een (inter)nationaal signaleringsplatform
Safer Cities werd opgericht in 2019 en is een platform van Plan International dat mensen toegang geeft tot een kaart van Brussel, Antwerpen en Charleroi. Hierop kunnen mensen met een groene stip aangeven waar ze zich veilig voelen (bv. waar er initiatieven zijn tegen intimidatie of door de houding van voorbijgangers) en met een rode stip waar ze getuige of slachtoffer zijn geweest van intimidatie.
Plan International hoopt dat het platform, dat door partnersteden wordt gesteund, uitbreiding krijgt in andere steden in de Europese Unie.
Hoe ga je om met intimidatie?
Intimidatie komt zowel op drukke plaatsen (cafés, bars, openbaar vervoer) als op verlaten plaatsen voor. Hoe reageer je op het moment zelf?
Als slachtoffer:
– Roep naar voorbijgangers, vraag hen om hulp
Als getuige:
– Rapporteer het als je ziet dat iemand geïntimideerd wordt
– Grijp fysiek in zodat het slachtoffer kan ontsnappen
– Doe alsof je het slachtoffer kent om de aandacht af te leiden
Magali Lowies wijst er wel op om te handelen “met aandacht voor de eigen veiligheid” om de situatie voor het slachtoffer niet te verergeren. Ze raadt ook aan om je telefoon bij de hand te houden zodat je de politie kan bellen wanneer het uit de hand loopt.
“Gelijkheid van mannen en vrouwen bouwen we samen op,” concludeert Magali Lowies.
Als je slachtoffer of getuige bent van seksuele intimidatie, dan kunnen de volgende contactpersonen je helpen:
In Nederland:
- Politie: 112
- Vragen en ondersteuning: https://www.centrumseksueelgeweld.nl/
In België:
- Politie: 101
- be telefonisch, via e-mail of chat of via 102
- In geval van seksueel geweld kan je contact opnemen met een zorgcentrum via seksueelgeweld.be, op het nummer 02/535.45.42 of via [email protected] (voor Brussel).
In de Europese Unie:
- Noodnummer 112