De wereld moet iets doen aan de “ernstige wereldwijde schade” veroorzaakt door de online verspreiding van haat en leugens, zei VN-Secretaris-Generaal António Guterres bij de lancering van zijn beleidsnota over informatie-integriteit op digitale platformen.
Ongerustheid over de potentiële dreiging van algemene artificiële intelligentie mag de schade niet verdoezelen die nu al wordt aangericht door digitale technologieën via de verspreiding van online haat en mis- en desinformatie, benadrukte de VN-baas.
Digitale platformen hebben veel voordelen opgeleverd, ze ondersteunen gemeenschappen in tijden van crisis, geven een stem aan kwetsbare groepen en mobiliseren wereldwijde bewegingen voor raciale rechtvaardigheid en gendergelijkheid. Ze helpen de VN om mensen over de hele wereld te bereiken om vrede, waardigheid en mensenrechten op een gezonde planeet te garanderen.
Toch worden diezelfde digitale platformen misbruikt om wetenschap te ondermijnen en desinformatie en haat te verspreiden bij miljarden mensen. Hierdoor worden conflicten aangewakkerd, de democratie en mensenrechten uitgehold en de volksgezondheid en klimaatactie ondermijnd.
Die duidelijke en actuele wereldwijde dreiging vereist een gecoördineerde internationale aanpak om de onlinewereld veiliger en inclusiever te maken en tegelijkertijd mensenrechten krachtdadig te beschermen.
Bestaande reacties zijn voor een groot deel achterwege gebleven. Sommige technologiebedrijven hebben veel te weinig gedaan en zijn te laat om te voorkomen dat hun platformen bijdragen aan de verspreiding van geweld en haat. Regeringen namen soms hun toevlucht tot drastische maatregelen zonder wettelijke basis, zoals algemene internetafsluitingen en -bans, wat een inbreuk op de mensenrechten betekent.
De beleidsnota biedt een kader voor een gecoördineerde internationale respons met een gedragscode voor informatie-integriteit op digitale platformen. Daarin staan vangrails of oplossingen om de dreiging in te dammen en tegelijkertijd de vrijheid van meningsuiting en informatie te waarborgen.
In de nota staan de volgende voorstellen voor een gedragscode:
- Overheden, technologiebedrijven en andere belanghebbenden moeten desinformatie en haatzaaiende uitlatingen voor welk doel dan ook tegenhouden.
- Overheden moeten een vrij, levensvatbaar, onafhankelijk en pluriform medialandschap garanderen, met krachtige bescherming voor journalisten.
- Digitale platformen moeten zorgen voor veiligheid en privacy in alle producten, naast een consistente toepassing van beleid en middelen in alle landen en talen.
- Alle belanghebbenden moeten dringende en onmiddellijke maatregelen nemen om ervoor te zorgen dat alle AI-toepassingen veilig, verantwoord en ethisch zijn en voldoen aan de mensenrechtenverplichtingen.
- Technologiebedrijven moeten afstand nemen van bedrijfsmodellen die likes en engagement belangrijker vinden dan mensenrechten, privacy en veiligheid.
- Adverteerders en digitale platformen moeten ervoor zorgen dat er geen advertenties worden geplaatst naast online desinformatie of haatdragende taal, en dat advertenties met desinformatie niet worden gepromoot.
- Digitale platformen moeten zorgen voor betekenisvolle transparantie en onderzoekers en academici toegang geven tot gegevens, met inachtneming van de privacy van gebruikers.
Dit is de meest recente beleidsnota in een reeks voor Our Common Agenda, het rapport van de Secretaris-Generaal uit 2021 dat een visie schetst voor toekomstige internationale samenwerking.
De nota vormt de basis voor discussies voorafgaand aan de SDG-Top in september, nu we halverwege de deadline van de Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen zitten, en de Top van de Toekomst in 2024.