Vrouwen lopen onevenredig veel risico op armoede in de EU, zegt VN-deskundige

olivier-de-schutter-armoede-vn-rapporteur
De Speciale VN-rapporteur voor extreme armoede en mensenrechten, Olivier De Schutter, spreekt op een persconferentie in Brussel op 29 januari 2021 aan het einde van zijn missie naar de Europese Unie © Brolywood Studio

Vrouwen hebben meer kans hebben om in armoede te vervallen dan mannen, een situatie die  verslechterd is door de COVID-19-pandemie. Vrouwen in Europa moeten “meer economische onafhankelijkheid” krijgen zegt Olivier De Schutter, de Speciale VN-rapporteur voor extreme armoede en mensenrechten, Olivier De Schutter.

Dat kan via gelijk loon, ondersteuning voor kinderopvang en het delen van huishoudelijke taken zodat ze niet in armoede vervallen, volgens de VN-deskundige die onlangs een missie uitvoerde van twee maanden naar de Europese Unie.

Waarom worden vrouwen in de EU vaker door armoede getroffen dan mannen?

Vrouwen lopen een onevenredig groter risico om in armoede te vervallen dan mannen (22,3% tegenover 20,4% in de EU). Wat misschien nog opvallender is, is dat de verschillen voor oudere vrouwen aanzienlijk groter zijn (gemiddeld 37,2% in de hele EU), met name vrouwen die de pensioengerechtigde leeftijd hebben bereikt.

Er bestaat nog altijd een rolverdeling tussen vrouwen en mannen binnen het gezin waardoor het voor vrouwen moeilijker is om een langdurige en voltijdse job te zoeken. Vrouwen onderbreken hun loopbaan vaak om voor de kinderen te zorgen, en veel meer vrouwen werken deeltijds, waardoor hun pensioen veel lager is.

Bij de meeste eenoudergezinnen zijn ook vrouwen gezinshoofd, en niet minder dan 40 procent van die gezinnen loopt het risico op armoede of sociale uitsluiting. Dat is een heel hoog percentage. De socialezekerheidsstelsels hebben niet echt goed ingespeeld op de nieuwe gezinspatronen en vrouwen worden onevenredig zwaar getroffen door die situatie.

Wat zijn de gevolgen van de COVID-19-crisis voor vrouwen?

Jammer genoeg vrees ik dat de pandemie een belangrijke stap achteruit zal betekenen op het gebied van gendergelijkheid. De crisis zal er waarschijnlijk toe leiden dat veel meer vrouwen dan mannen een voltijdse baan zullen moeten opgeven. Bovendien is de last die vrouwen meedragen op hun schouders toegenomen door de sluiting van de scholen, omdat vrouwen meer voor de kinderen zorgen dan mannen.

Maar we zien steeds meer dat de essentiële functies die ze in de zorgsector en de zorgeconomie vervullen, worden onderschat. Ik hoop dat die levensnoodzakelijke werknemers, waarvan de meerderheid vrouwen zijn, in de toekomst beter betaald zullen worden en betere arbeidscontracten zullen krijgen.

Hoe kunnen we alle mensen tegen armoede beschermen?

De COVID-19-crisis, ondanks al het menselijk leed die ze veroorzaakt, is een gelegenheid om het debat te heropenen over de vraag welke soort samenleving we willen.

We moeten een samenleving opbouwen met een economie die niemand uitsluit en die elk individu een eerlijke kans biedt om naar behoren in zijn levensonderhoud te voorzien. Dat betekent dat discriminatie van mensen die in armoede leven, moet worden bestreden, dat er meer arbeidskansen moeten worden gecreëerd voor mensen met lage of geen diploma’s, en dat er moet worden geïnvesteerd in onderwijs en levenslang leren zodat iedereen een kans krijgt om te kunnen concurreren. Het gaat veel verder dan het gebruikelijke idee dat we alleen maar rijkdom hoeven te scheppen en die vervolgens moeten herverdelen.

Kunt u getuigenissen delen van vrouwen met wie u sprak voor uw missie?

Achter de cijfers staan echte mensen die de meest bijzondere dingen te vertellen hebben. Ik ontmoette een vrouw die voedselpakketten kreeg, maar geen keuken had om dat voedsel te koken. Ik heb vrouwen ontmoet die gevlucht waren voor huiselijk geweld, en erachter kwamen dat er niet genoeg plaats was in opvangtehuizen waar ze naartoe wilden, omdat die sinds de crisis – en de toename aan huiselijk geweld – overbevolkt zijn.

Wat moet er worden gedaan om de situatie voor vrouwen in de EU te verbeteren?

Uiteindelijk is er een nieuwe rolverdeling binnen het gezin nodig, en als die verandering er niet komt, zal het zeer moeilijk zijn om de bestaande kloven te overbruggen.

De EU-lidstaten moeten ook meer investeren in onderwijs en opvang voor jonge kinderen zodat vrouwen een voltijdse baan kunnen opnemen. Dat zou hun economische onafhankelijkheid vergroten en hen in staat stellen hun eigen keuzes in het leven te maken.

Er moet ook meer transparantie komen in het loonbeleid van bedrijven zodat het beginsel van gelijke verloning voor gelijkwaardig werk wordt nageleefd. We moeten de loonkloof van 14% tussen mannen en vrouwen onverwijld dichten.

Waarom doe je het werk dat je doet?

Ik ben bevoorrecht geweest en voel dat ik daardoor iets verschuldigd ben. Ik vind het daarom vanzelfsprekend dat ik een stem geef aan degenen die tot nu toe het zwijgen werd opgelegd.

Mensen in armoede werden behandeld als een probleem waarvoor gezorgd moet worden, maar niet als mensen met ervaringen van wie we kunnen leren. Ik zie het als mijn taak om die mensen een stem te geven en zo tot een beleid te komen dat veel meer op hun ervaringen is gebaseerd. Ik denk dat dit de beste manier is om armoede beter te bestrijden en ongelijkheden te verminderen.

***

Zie ook: