Kinderen zijn vergeten slachtoffers van de COVID-19-pandemie die hun levens overhoop gooit. Scholen die sluiten, isolement, angst om besmet te geraken met het virus of om het over te dragen, zijn factoren die hun ontwikkeling belemmeren.
Verschillende studies in Luxemburg en België tonen aan dat de pandemie een impact heeft op de jongsten. Zo geeft slecht 67% aan “tevreden te zijn met hun leven”, terwijl dat percentage normaal 96% bedraagt, zo blijkt uit een studie van Universiteit Luxemburg. Volgens een onderzoek van Universiteit Luik vertoonde ook in België een op de vijf jongeren symptomen van depressie tijdens de quarantaine.
Een onuitgesproken zorg
“Deze pandemie heeft een grote impact op het leven van kinderen en heeft een gevolg op hun welzijn”, zegt Isabelle Hauffels, hoofd van de Child Rights Advocacy and Education-afdeling van UNICEF Luxemburg, die de studie COVID-KIDS van de onderzoekers van de universiteit van Luxemburg heeft ondersteund.
Die studie, die in verschillende Europese landen werd uitgevoerd, heeft aangetoond dat de quarantaine negatieve gevolgen heeft, vooral voor jongeren, kansarmen en jonge meisjes.
De onderzoekers waren verrast door een aantal bevindingen. “We hebben bijvoorbeeld gezien dat de angst om ziek te worden van het virus uitzonderlijk groot was in Luxemburg. Dat was voor ons onverwacht”, zegt prof. dr. Claudine Kirsch, geassocieerd hoogleraar aan de Universiteit van Luxemburg, die samen met prof. dr. Sascha Neumann (Universiteit van Tübingen) en prof. dr. Pascale Engel de Abreu (Universiteit van Luxemburg) de studie heeft uitgevoerd.
“We zijn bang. We willen het virus niet krijgen en we willen het niet doorgeven aan anderen. […] We gaan niet naar buiten”, getuigde een 10-jarig meisje in het onderzoek. Een ander 15-jarig meisje reageerde: “Het is frustrerend om opgesloten te zitten in je eigen huis. En ik voel me niet vrij of veilig.”
Toch waren niet alle reacties negatief. Een 14-jarige getuigde: “Het beste deel [van de lockdown] was ongetwijfeld het feit dat ik tijd kon spenderen met mijn familie en ik gemakkelijk kon thuiswerken.”
Hoewel al veel onderzoek naar kinderen gebeurde, “werd er toch niet naar hen geluisterd”, betreurt Claudine Kirsch, die verwijst naar de lange antwoorden die de kinderen invulden op de vragenlijst van de studie.
School, een maatschappelijk vraagstuk
De impact van de sluiting van de scholen mag niet onderschat worden. “In Luxemburg zag 55% van de kinderen op de basisschool hun leerkrachten slechts een keer per week”, betreurt Claudine Kirsch, ook bij leerlingen die doorgaans een geprivilegieerde achtergrond hebben. Naast de leerachterstand die de kinderen hebben opgelopen, zijn ze nu ook hun houvast kwijt, zowel met het leerproces zelf als met hun leeftijdsgenoten en leerkrachten. Voornamelijk meisjes hebben meer last van angst door het isolement dan jongens. Op school daarentegen vinden kinderen steun.
“De ongelijkheden die al voor de pandemie bestonden, zullen toenemen”, waarschuwt Hauffels. Scholen openhouden gaat de versnelling van ongelijkheden tegen en is een spreekbuis voor de meest kwetsbare kinderen die nood hebben aan een gesprek.
Betrokkkenheid is de beste oplossing
Kinderen en jongeren hebben een luisterend oor nodig waar ze met hun zorgen terechtkunnen. “Laat kinderen vragen stellen en hun angsten overwinnen”, adviseert Hauffels, die pleit voor een open dialoog die op leeftijd is afgestemd. “Goed geïnformeerde kinderen zijn minder bang”, bevestigt Claudine Kirsch, voor wie de resultaten voor zich spreken: de meerderheid van de kinderen is blij dat ze tijdens de lockdown dichter bij hun ouders konden zijn.
Ouders kunnen op de website van het ziekenhuis van Luxemburg en UNICEF Luxemburg op vinden hoe ze met hun kinderen met de pandemie kunnen omgaan. De websites bieden ook antwoorden op vragen van de allerkleinsten. Hauffels moedigt ouders aan om rustig te blijven en hun angsten niet “te veel te delen” met kinderen die op zoek zijn naar troost, maar om ze te bespreken met andere volwassenen.
Geef kinderen een stem
We kunnen kinderen hun zorgen ook wegnemen als we ze een stem geven. In België heeft het jeugdinfoplatform WAT WAT een YouTubereeks opgestart waarbij enkele jongeren openhartig praten over hun moeilijke momenten en mentale gezondheid. In Nederland kunnen jongeren terecht bij de stichting Durf Te Vragen. Oprichters Dylan Haegens en Marit Brugman maken onder andere ludieke YouTube-filmpjes om kinderen te helpen met hun psychische problemen.
UNICEF Luxemburg en RTL hebben dan weer wekelijks een radioprogramma uitgezonden voor kinderen van 7 tot 12 jaar. “Het hele COVID-gebeuren was vooral gericht op de zorgen van de volwassenen. Het heeft enorm geholpen dat kinderen hun stem lieten horen en positieve of hoopvolle boodschappen deelden”, zegt Paul Heber, communicatieverantwoordelijke van UNICEF Luxemburg.
Meer weten: