Van 22 tot en met 24 maart 2023 organiseren Nederland en Tadzjikistan samen de VN-Waterconferentie in New York, nu we halverwege het VN-Wateractiedecennium (2018-2028) zijn.
Voor het eerst in 46 jaar sinds de eerste VN-Waterconferentie (1977) in Mar Del Plata, Argentinië, wil deze conferentie een momentum creëren waarop iedereen – van zowel binnen als buiten de watersector – samenkomt om actie te ondernemen en de brede uitdagingen rond water aan te pakken.
De komende top biedt de mogelijkheid om “enerzijds in te spelen op de urgentie die water creëert en anderzijds om ruimte bieden voor samenwerking”, zei Henk Ovink, Nederlands Speciaal Gezant voor Water.
Omdat de inzet voor de conferentie hoog is, interviewde UNRIC Nathalie Olijslager, Nederlands programmadirecteur van de VN-waterconferentie en Henk Ovink, Nederlands Speciaal Gezant voor Water.
-
Wat zijn de prioriteiten voor Nederland als mede-gastheer van de VN-Waterconferentie?
Nathalie Olijslager (N.O.): Onze prioriteit is om de wereld wakker te schudden, om iedereen water beter te laten begrijpen, waarderen en beheren. We hebben allemaal water nodig, maar niet iedereen heeft toegang tot water. Terwijl de bevolking op onze planeet groeit, denken we niet echt na over de hoeveelheid water die we hebben, noch over hoe we het gebruiken of hergebruiken. Het grondwater raakt sneller uitgeput dan we het kunnen aanvullen; het water raakt steeds meer vervuild, wat niet alleen gevolgen heeft voor onze gezondheid, maar ook voor de economie. We hopen een momentum te creëren om te laten zien dat we om water moeten geven en erin moeten investeren. Begrijpen, waarderen en beheren. Dat is onze slogan.
Henk Ovink (H.O.): De opgave is enorm. We staan voor een steeds grotere wereldwijde wateropgave. Bevolkingsgroei, economische groei en slecht beheer in combinatie met klimaatverandering en biodiversiteitsverlies hebben de hydrologische cyclus doorbroken. Ondertussen is de aanpak van het waterbeheer gefragmenteerd, op de korte termijn gericht en winstgericht, terwijl water zou moeten worden opgevat als een internationaal gemeenschappelijk goed. Water is “dakloos” binnen de VN omdat het geen specifiek politiek akkoord of agentschap heeft. Ons doel is dus dat alle belanghebbenden, van ministers van Financiën, Milieu, Landbouw en Water, maar ook de privésector, de financiële sector, het maatschappelijke middenveld, inheemse bevolkingsgroepen, vrouwen, jongeren, academici, enz. aan de conferentie deelnemen. Hun engagementen voor de Wateractieagenda moeten baanbrekend zijn en de huidige situatie radicaal omvormen. We moeten ervoor zorgen dat de dynamiek van de conferentie met concrete maatregelen en binnen de lidstaten en het VN-systeem zelf wordt voortgezet.
-
Wat zijn de grootste uitdagingen op het gebied van water?
N.O.: We hebben ervoor gekozen om water via de interactieve dialogen over vijf verschillende thema’s te bespreken. Ten eerste, water voor de gezondheid: er zijn nog altijd miljarden mensen die geen toegang hebben tot schoon water en sanitaire voorzieningen. De grootste uitdaging is dat we onze inspanningen moeten verviervoudigen om Duurzame Ontwikkelingsdoelstelling 6 (SDG 6) te halen. Ten tweede, water voor duurzame ontwikkeling. Hoeveel water we gebruiken voor onze economie en voedselproductie. We moeten duidelijk maken dat water ook de motor van onze economie is. Ten derde, water voor het klimaat. Mensen zijn zich bewust van de klimaatcrisis, maar we moeten er wel nog steeds in investeren, want als je vooraf investeert, red je levens en heb je minder economische schade. We noemen dit anticiperende financiering. Vier, water voor samenwerking: water is een internationaal gemeenschappelijk goed. Het is van groot belang te zorgen voor goede samenwerking en landen ervan bewust te maken dat we allemaal afhankelijk zijn van water en onderling afhankelijk zijn van de toevoer van water van goede kwaliteit. Tot slot het Wateractiedecennium. We kijken naar de tweede helft van het decennium, maar ook naar de processen die de VN al heeft: een COP over klimaatverandering, een COP over biodiversiteit, en we krijgen de Top van de Toekomst. Hoe kan de Wateractieagenda worden geïmplementeerd in de bestaande processen, zonder in een la te belanden?
H.O.: De grootste uitdaging is het gebrek aan maatschappelijk en politiek bewustzijn en ownership, gekoppeld aan de versnippering binnen de watersector zelf en over andere sectoren heen. Een andere substantiële uitdaging is waterzekerheid realiseren voor iedereen, terwijl dit ontbreekt en niet op de agenda staat. We moeten de basis op orde krijgen. Het is ondenkbaar dat in 2023 miljarden mensen nog steeds geen toegang hebben tot schoon drinkwater, veilige hygiëne en sanitaire voorzieningen, waarbij vrouwen en kinderen het meest te lijden hebben. Daar moet een enorme sprong worden gemaakt. De laatste uitdaging houdt verband met twee andere grote crises: biodiversiteitsverlies en klimaatverandering, waarbij de kost wanneer we niets doen hoger ligt dan de kost wanneer we actie ondernemen. Als we onze wereldwijde economische aanpak rond water niet herstellen, zal dat al het andere ondermijnen.
-
Wanneer is de conferentie een succes?
N.O.: Het succes ligt in het ambitieniveau van de Wateractieagenda en in hoe actiegericht die is. Het zal ook follow-up vereisen binnen de al bestaande processen en structuren, zodat in elk proces dat met water te maken heeft, duidelijk is welke acties moeten worden ondernomen.
H.O.: De conferentie zal een succes zijn wanneer het geen waterconferentie is voor alleen waterexperts, maar een conferentie over water in de context van duurzame ontwikkeling, waar iedereen in actie komt, van een minister van Financiën en een investeerder, tot inheemse bevolkingsgroepen, jongeren en vrouwen. Wanneer de Wateractieagenda een impuls geeft aan engagementen, met echte game-changers van coalities van partijen die ownership nemen voor systeemverandering. En wanneer de follow-up in de samenleving is gewaarborgd, institutioneel en politiek.
-
Kan u een voorbeeld geven van samenwerking voor de conferentie?
N.O.: We werken samen met de EU, specifiek met de Commissie en de EU-lidstaten om zich te engageren voor de Wateractieagenda. We hebben gesprekken gehad rond de Green Deal en over wat “the Blue” is in de Green Deal. Wat voor nieuwe beleidsmaatregelen, nieuwe subsidieregelingen of fiscale prikkels creëert de EU om water beter te beheren? De EU is heel belangrijk voor grensoverschrijdende samenwerking, want zij hebben de Kaderrichtlijn Water, een mechanisme dat criteria voor waterkwaliteit in de hele EU vastlegt.
H.O.: Het partnerschap tussen Nederland en Tadzjikistan: een land met gletsjers, waar je het water rechtstreeks uit de rivieren kan drinken, maar nog niet per se uit de kraan. Het land heeft topwatermanagement en topwaterpolitici, die water op de internationale agenda zetten: een eersteklas waterkampioen. En Nederland, een laaggelegen delta in Europa, maar ook met eilanden in het Caribisch gebied, waar uitdagingen rond kust-, rivier- en eilandproblematiek verweven zijn met verstedelijking en economische groei. De samenwerking van deze twee landen is het gouden ticket dat we de wereld kunnen bieden: het heeft geleid tot toegevoegde waarde, meer begrip en een enorme actie, politieke en maatschappelijke betrokkenheid.
N.O.: Technisch gezien zijn wij twee kanten van dezelfde medaille. Onze twee landen staan samen voor alle uitdagingen op het gebied van water. Dat is wat de VN zo sterk maakt, want uiteindelijk gaat het erom dat dit hele systeem is gebouwd op praten met elkaar en samenwerken.
-
Kan u een voorbeeld geven van het effect van de conferentie op het dagelijks leven?
N.O.: Mijn hoop is dat wanneer alle actoren op de conferentie, zowel de regeringen van de VN-lidstaten als andere belanghebbenden, zoals bedrijven, niet-overheidsactoren, denktanks enz. zich bewust zijn van de uitdagingen, dat dit zal doorsijpelen, dat zij de Wateractieagenda zullen willen uitvoeren en het verschil op het terrein zullen maken. We hadden meer dan 1100 nieuwe geaccrediteerde organisaties.
H.O.: Meer dan twee miljard mensen hebben nog steeds geen toegang tot veilig drinkwater en bijna vier miljard mensen hebben geen toegang tot veilige sanitaire voorzieningen. Dit is een enorme bron van ongelijkheid in de wereld. De conferentie zal zich moeten inzetten voor die concrete taak op het gebied van WASH: water, sanitaire voorzieningen en hygiëne. Tegelijkertijd moet er ook een impact zijn op oceanen, voedselzekerheid, de klimaatagenda, mensenrechten, grensoverschrijdende samenwerking, dat komt allemaal aan bod in de vijf interactieve dialogen. En de conferentie moet de politieke agenda inspireren en beïnvloeden.
-
Hoe zal de Wateractieagenda een vervolg krijgen?
N.O.: Er zijn verschillende manieren van opvolging, maar alle landen moeten het daar ook over eens zijn. In juli is er het Politiek forum op hoog niveau (HLPF) over SDG 6 en we hopen natuurlijk dat, als het momentum is gecreëerd, tussen de conferentie en het HLPF, misschien meer landen de Wateractieagenda willen steunen, implementeren in bestaande processen of met andere voorstellen komen om de agenda verder uit te voeren.
H.O.: We willen dat de conferentie ertoe leidt dat water in elk agendapunt doordringt: in voedsel, biodiversiteit, gezondheid, energie, klimaat. We willen dat het wordt opgenomen in de agenda’s van de SDG-top en de Top van de Toekomst. De conferentie is het begin, niet het einde. Water moet een plaats krijgen in de samenleving, in ons hart en hoofd, en in de besluitvorming van regeringen en bedrijven. De VN moet zorgen voor een plaats voor water in haar organisatie en in de beschikbare politieke mechanismen, en de lidstaten moeten zorgen voor een politieke opvolging. De Wateractieagenda is een middel, geen doel, dat daarbij kan helpen. Tegelijkertijd is het de katalysator voor implementatie, schaalvergroting en replicatie om ons te helpen het roer om te gooien, nu, want we hebben geen tijd te verliezen.