“Het digitale informatie-ecosysteem is een vruchtbare voedingsbodem voor desinformatie en haatspraak. We zien een verband tussen wat online wordt verspreid spraak en de schade op het terrein in vredesmissies”, zei mevrouw Naomi Miyashita, verantwoordelijke voor de aanpak van mis- en desinformatie bij het VN-departement voor vredesoperaties tijdens een conferentie in Brussel, België.
De conferentie om de uitdagingen van fake news voor VN-vredesmissies aan te pakken, vond plaats ter gelegenheid van het 75-jarige bestaan VN-vredeshandhaving op 29 juni 2023.
Desinformatie (foute informatie die bedoeld is om schade te berokkenen), misinformatie (foute informatie zonder de bedoeling om schade te berokkenen) en informatiemanipulatie of “malinformation” (informatie die waarheidsgetrouw is maar gericht is op misleiding en potentiële schade) bemoeilijken niet alleen de taak van de VN-blauwhelmen in deze missies. Ze brengen ook hun leven in gevaar en halen het moreel van het militaire en civiele personeel ter plaatse naar beneden. Onderliggende oorzaken, zoals zwakke mediasectoren en een gebrek aan media- en digitale geletterdheid, helpen desinformatie en desinformatie tot bloei te komen.
Bij de opening van de conferentie zei de Belgische minister van Buitenlandse Zaken Hadja Lahbib dat “de wereldwijde uitdaging van desinformatie alleen kan worden aangepakt samen met de VN en met een internationale response.”
Digitale platformen
Het gebruik van sociale media als eerste bron van informatie, vooral bij jongeren, neemt snel toe. Digitale platforms hebben alle moeite om het misbruik van hun platforms tegen te gaan waarbij desinformatie en haatdragende taal onder miljoenen mensen verspreid worden. Dat misbruik wakkert conflicten aan en bedreigt het werk en zelfs het voortbestaan van de VN-vredesmissies.
“Er moeten gemeenschappelijke oplossingen worden gevonden om de verspreiding van nepnieuws tegen te gaan, zoals sociale netwerken die hun verantwoordelijkheid nemen”, zei Lahbib.
Tegen de achtergrond van de recente ontwikkelingen in Mali, waar desinformatie gepaard ging met de oproep aan MINUSMA om te vertrekken, is het onderwerp een brandende kwestie.
Goede praktijken
Tijdens de conferentie onderzochten panelleden verschillende manieren om het probleem aan te pakken.
Mevr. Miyashita benadrukte de noodzaak dat alle vredeshandhavers worden opgeleid, vooral in leidinggevende posities, om proactief met de media om te gaan en tweerichtingscommunicatiecampagnes en -betrokkenheid aan te moedigen, die “lokale burgers ontmoeten waar ze zijn”, zowel online als offline.
Omdat elke missie anders is en in een specifieke lokale context opereert waar de stressniveaus voor vredeshandhavers variëren, is het essentieel om “je boodschap altijd aan te passen aan verschillende doelgroepen en om lokale partners erbij te betrekken”, beaamde Benjamin Mols van de Europese Dienst voor extern optreden, de diplomatieke dienst van de Europese Unie.
Lokaal werken, ook met influencers zoals religieuze leiders, in informatiecampagnes in lokale talen is een doeltreffende aanpak die wordt geïmplementeerd door de GRIP (Groupe de recherche et d’information sur la paix et la sécurité), een maatschappelijke organisatie die ook burgers en lokale media opleidt als factcheckers in lokale talen.
Bernard Siman van het Egmont Instituut pleitte voor een verhaal dat emotioneler is om de veiligheidsdreiging op het terrein te ontmijnen: een verhaal dat de VN hoop brengt en dat tegelijkertijd de historische achtergrond van de missie in de lokale gemeenschap erkent.
Een andere benadering die volgens mevrouw Miyashita goed heeft gewerkt, is het gebruik van lokale en nationale radio. Ze verwees naar het voorbeeld van Radio Okapi in de Democratische Republiek Congo. Dat radiostation zendt uit in de vier lokale talen (Swahili, Lingala, Kikongo en Tshiluba) en in het Frans om een zo groot mogelijk publiek in de DRC te bereiken.
Ze voegde eraan toe dat niet alle negatieve berichten gemanipuleerde informatie zijn; er moet rekening worden gehouden met legitieme en oprechte kritiek op de Verenigde Naties.
Veelzijdige respons
In haar slotopmerkingen erkende Birgit Stevens, VN-Directeur bij de Federale Overheidsdienst Buitenlandse Zaken, de complexiteit van de kwestie van misinformatie, desinformatie en “malinformation” bij vredeshandhaving.
Rekening houdend met de impact op zowel de bevolking als op de blauwhelmen, met praktijken die offline en online plaatsvinden, met de rol van lokale talen, enz. “moet de respons ook veelzijdig zijn, en niet alleen reactief maar ook proactief”, vervolgde ze.
Het VN-systeem ontwikkelt momenteel een antwoord in de digitale ruimte, in de vorm van een gedragscode voor informatie-integriteit op digitale platforms bedoeld voor overheden, technologiebedrijven, digitale platforms, adverteerders en andere belanghebbenden, om de online wereld veiliger en inclusiever te maken, terwijl de mensenrechten worden beschermd.
De conferentie werd georganiseerd door het Belgische Ministerie van Buitenlandse Zaken, Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking, in samenwerking met het Belgische Ministerie van Defensie, het Egmont Instituut, het Regionaal Informatiecentrum van de VN en het VN-Verbindingsbureau voor Vrede en Veiligheid in Brussel.
Sprekers op het panel waren mevrouw Naomi MIYASHITA, VN-afdeling voor vredesoperaties, Benjamin MOLS, Europese Dienst voor extern optreden, Bernard SIMAN, Egmont Instituut, Clémence BUCHET-COUZY, Groupe de Recherche et d’Information sur la Paix et la Sécurité
Meer informatie
- Verenigde Naties: bestrijding van desinformatie
- Vangrails nodig tegen dreiging van online mis- en desinformatie en haatdragende taal – VN-baas
- EU en VN bespreken aanpak van desinformatie op digitale platforms
- VN-Actie voor Vredeshandhaving en Actie voor Vredeshandhaving plus (A4P+)
- Het strategisch partnerschap tussen de VN en de EU voor vredesoperaties en crisisbeheersing naar een hoger niveau tillen: prioriteiten 2022-2024