2. apríl 2013. Ban Ki-moon, framkvæmdastjóri Sameinuðu þjóðanna skrifar grein í stórblöð víða um heim, þar á meðal Fréttablaðið í dag
í tilefni þess að nú eru þúsund dagar til loka árs 2015. Leiðtogar ríkja veraldar samþykktu á fundi þegar 20. öldin var kvödd og sú 21. boðin velkomin árið 2000, að setja markmið í baráttunni gegn fátækt í heiminum. Niðurstaðan voru 8 mælanleg markmið um upprætingu fátæktar, sjúkdóma, bætta menntun, aukin réttindi kvenna, bætta heilsugæslu og fleira. Átakinu var gefið nafnið Þúsaldarmarkmið um þróun og nú eru 1000 dagar til stefnu til að uppfylla þau.
Ban Ki-moon skrifar:
Hver einasta langferð byrjar á fyrsta skrefinu og í þessari viku getum við byrjað þúsund daga ferð til móts við nýja framtíð.
Fimmta apríl verða þúsund dagar þangað til tímamörkunum verður náð sem voru sett til þess að ná svokölluðum þúsaldarmarkmiðum um þróun. Þau eru umfangsmesta og árangursríkasta átak í að uppræta fátækt sem um getur í sögunni.
Fleiri leiðtogar en nokkru sinni komu saman til fundar á vettvangi Sameinuðu þjóðanna árið 2000 við upphaf nýrrar aldar og nýrrar þúsaldar. Þeir ákváðu að byrja 21. öldina með fyrirheiti um að minnka sárustu fátækt og hungur í heiminum um helming, berjast gegn loftslagsbreytingum og sjúkdómum; takast á við skort á vatni og hreinlæti: auka menntun og tækifæri stúlkna og kvenna.
Þetta var ekki í fyrsta skipti sem stjórnmálaleiðtogar höfðu gefið hátíðleg loforð. Gárungarnir spáðu því að þessi háleitu markmið myndu fljótt gleymast. Þvert á móti hafa þúsaldarmarkmiðin orðið hvatning til þess að fylkja liði um raunhæfar aðgerðir með framúrskarandi góðum árangri.
Á síðustu þrettán árum hafa 600 milljónir manna losnað úr gildru sárustu fátæktar og hefur hinum fátækustu því fækkað um helming. Metfjöldi barna gengur nú í grunnskóla og er fjölda stúlkna og drengja jafn í fyrsta skipti í sögunni. Mæðra- og barnadauði hefur minnkað. Hnitmiðaðar fjárfestingar í baráttunni gegn mýrarköldu, HIV/alnæmi og berklum hafa bjargað milljónum mannslífa. Dauðsföllum af völdum alnæmis hefur fækkað um þriðjung í Afríku á síðustu sex árum.
Meiri árangur
Það eru líka markmið og viðmið þar sem við verðum að ná meiri árangri. Of margar konur deyja enn af barnsförum, þegar hægt er að bjarga þeim. Of mörg samfélög skortir lágmarkshreinlætisaðstöðu sem veldur því að óhreint vatn verður banvæn ógn. Í mörgum heimshlutum, jafnt hinum auðugustu sem hinum fátækustu, eykst bilið á milli ríkra og snauðra. Of margir eru skildir eftir.
Til þess að ná skjótari árangri þarf alþjóðasamfélagið að stíga fjögur skref núna.
Í fyrsta lagi hraða árangri með klókum og hnitmiðuðum fjárfestingum sem hafa margfeldisáhrif og valda keðjuverkun á öllum öðrum sviðum. Í Afríku er þörf á einni milljón heilbrigðisstarfsmanna til að ná til afskekktustu byggða þar sem konur og börn deyja af völdum sjúkdóma sem ýmist er hægt að koma í veg fyrir eða eru læknanlegir. Auka þarf fjárfestingar í hreinlæti og tryggja almennan aðgang að lágmarksheilsugæslu, þar á meðal fæðingarhjálp, og úrræðum til að berjast gegn HIV og mýrarköldu.
Einn helsti drifkrafturinn í þeim framförum sem nauðsynlegar eru til að ná þúsaldarmarkmiðunum er jafn aðgangur kvenna og stúlkna að menntun, heilsugæslu, næringu og efnahagslegum tækifærum.
Í öðru lagi ættum við að einbeita okkur að fátækustu ríkjunum sem standa hvað höllustum fæti en í þeim býr einn og hálfur milljarður manna. Hungur, átök, gerræði og skipulögð glæpastarfsemi hafa löngum herjað á mörg þeirra ríkja sem eru í þessum hópi og því gengur þeim illa að ná markmiðunum, þótt reynt hafi verið til hins ýtrasta. Mörg hafa ekki uppfyllt eitt einasta þúsaldarmarkmiðanna. Með því að fjárfesta á Sahel-svæðinu, austurodda Afríku og Mið-Asíu getum við hrundið af stað þróun í efnahagsmálum, öryggi og friðaruppbyggingu sem síðan getur undið upp á sig.
Fjárhagsleg fyrirheit
Í þriðja lagi verðum við að standa við fjárhagsleg fyrirheit. Ekki er hægt að laga fjárlagahalla á kostnað hinna fátækustu og berskjölduðustu. Það er ekki siðferðilega réttlætanlegt og kemur hvorki gefendum né þiggjendum til góða. Þrátt fyrir erfiða tíma hafa mörg ríki sýnt gott fordæmi með því að standa við loforð sín. Ný ríki bætast í hóp þeirra sem veita þróunaraðstoð eftir því sem framþróun þeirra sjálfra leyfir. Við fögnum þessu og hvetjum aðra til að taka sér þetta til fyrirmyndar.
Í fjórða lagi ætti þúsund daga markið að vera öllum, frá grasrótinni til ríkisstjórna, hvatning til að fylkja liði innan hnattrænnar hreyfingar. Okkur ber að beisla kraft nýrrar tækni og samfélagsmiðla en í þeim felast tækifæri sem ekki voru til staðar þegar þúsaldarmarkmiðin voru færð í orð um síðustu aldamót.
Þúsaldarmarkmiðin hafa sýnt að hnitmiðuð markmið geta skipt sköpum í þróunarstarfi.
Þau sameina, fylkja liði og veita innblástur. Þau ýta undir nýsköpun í þágu betri heims.
Árangur næstu þúsund daga getur ekki aðeins reynst þungur á metunum í lífi milljóna manna heldur getur hann einnig skapað slagkraft fyrir áætlanir um hvað taki við eftir 2015 í þágu sjálfbærrar þróunar.
Margt verður ógert. En nú, þegar við lítum til næstu kynslóðar sjálfbærra þróunarmarkmiða, getum við sótt innblástur í þá staðreynd að þúsaldarmarkmiðin hafa sýnt og sannað að með pólitískan vilja að vopni er hægt að uppræta örbirgð og slíkt er meira að segja innan seilingar.
Við skulum gera eins mikið úr næstu þúsund dögum og hægt er og standa við loforð þúsaldamótanna.
