Alþjóðlegur dagur fjölmiðlafrelsis. Nærri hundrað blaðamenn voru drepnir við störf sín á síðasta ári, þrír fjórðu í stríðinu á Gasaströndinni. „Frelsi fjölmiðla á undir högg að sækja í öllum heimshornum,“ segir António Guterres aðalframkvæmdastjóri Sameinuðu þjóðanna í ávarpi á Alþjóðlegum degi fjölmiðlafrelsis 3.maí.
Fjöldi látinna blaðamanna við skyldustörf hefur haldið áfram að hækka á þessu ári, ekki síst fyrir botni Miðjarðarhafs. Að sögn Nefndar til verndar blaðamönnum (Committee to Protect Journalists) voru 97 blaðamenn og fjölmiðlastarfsmenn á meðal þeirra rúmlega 35 þúsund, sem drepnir höfðu verið frá því Gasastríðið blossaði upp 7.október. Þrír blaðamenn í Líbanon höfðu einnig verið drepnir og fjórir ísraelskir blaðamenn í árás Hamas 7.október.
„Blaðamenn hafa sjaldan goldið jafn dýru verði að stunda vinnu sína og núna á Gasa,“ sögðu 5 mannréttindsérfræðingar Sameinuðu þjóðanna í yfirlýsingu fyrr á þessu ári. Þeir bentu á að engu skipti þótt blaðamenn og farartæki þeirra hafi verið greinilega auðkenndir. „Slíkt virðist benda til að dráp, meiðingar og handtökur séu hluti af aðferðafræði Ísraels til að hindra fjölmiðla og þagga niður í gagnrýnum fréttaflutningi,“ sögðu sérfræðingarnir.
Umhverfisblaðamenn í hættu
Sagt er að Gasastríðið sé banvænasta stríð blaðamanna. En það eru ekki aðeins stríðsfréttaritarar sem eru í lífshættu við störf sín. UNESCO, Mennta,-vísinda og menningarstofnun Sameinuðu þjóðanna hefur skýrt frá því að á síðustu 15 árum hafi verið gerða 750 árásir á blaðamenn og fréttamiðla sem fjalla um umhverfismál. Árásunum fer fjölgandi. Þema Alþjóðlega dags fjölmiðlafrelsis er „Fjölmiðar fyrir plánetuna: blaðamennska andspænis umhverfishamförum.“
„Það kemur ekki á óvart að sumt valdamikið fólk, fyrirtæki og stofnanir láti einskis ófreistað til að hindra umhverfis-blaðamenn að vinna störf sín. Umsátur ríkir um fjölmiðlafrelsi,“ segir Guterres í ávarpi sínu á alþjóðlega deginum.
Hann telur að frelsi fjölmiðla sé hornsteinn lýðræðis og réttlætis. „Fjölmiðlar eru uppspretta þeirra staðreynda, sem við þurfum til að móta skoðanir okkar og segja yfirvöldum sannleikann.“
Líflína mannréttinda
Blaðamenn ganga oft á vegg í umfjöllun um fyrirbæri á borð við loftslagsflóttamenn, ólöglegan námagröft, mengun, veiðiþjófnað, dýrasmygl, skógareyðingu og loftslagsbreytingar.
„Þema þessa árs er áminning um að fjölmiðlafrelsi er líflína mannréttinda,” segir Guterres í ávarpi sínu.
„Villandi og rangar upplýsingar um umhverfismál geta grafið undan stuðningi almennings og stjórnmálamanna við loftslagsaðgerðir, skilvirka stefnumótum og vernd hópa sem standa höllum fæti gagnvart loftslagsbreytingum.“
Alþjóðlegur dagur fjölmiðlafrelsis hefur verið haldinn frá árinu 1993 samkvæmt ákvörðun Allsherjarþings Sameinuðu þjóðanna. UNESCO, Mennta,- vísinda- og menningarstofnun Sameinuðu þjóðanna heldur upp á alþjóðlega fjölmiðlafrelsisdaginn 2.-4. maí í Santiago í Chile.
